Je zou het de vergeten ramp kunnen noemen: blindheid. Wereldwijd zijn er 45 miljoen blinden en iedere vijf seconden wordt ergens ter wereld iemand blind. Maar liefst 75 procent van alle blindheid had voorkomen kunnen worden met relatief goedkope en eenvoudige middelen.Toch krijgt de strijd tegen vermijdbare blindheid nauwelijks aandacht, terwijl acute rampen de media beheersen. Blindheid is kennelijk geen onderwerp waar nieuwsmakers warm voor lopen. Het is daarom een goede zaak dat 9 oktober is uitgeroepen tot World Sight Day. Een dag waarop internationaal aandacht wordt gevraagd voor blind- en slechtziendheid.

In ontwikkelingslanden komen oogaandoeningen relatief vaak voor. Ik noem enkele oorzaken. Eenzijdige voeding leidt tot gebrek aan vitamine A, wat op zijn beurt weer leidt tot slechtziendheid. Vuil drinkwater en een slechte persoonlijke hygiëne geven een grote kans op ooginfecties. Tel daarbij op het tekort aan goed getrainde (oog)artsen.

Daarmee stuiten we op een dubbele problematiek: de oogaandoening had voorkomen kunnen worden én de oogaandoening had effectief behandeld kunnen worden door tijdige signalering en juiste medische behandeling. Op beide fronten is veel winst te behalen om te voorkomen dat mensen onnodig blind worden.

Andere belangrijke veroorzakers van blindheid zijn staar, glaucoom en ongecorrigeerde refractieafwijkingen. In Nederland weten we dat staar prima te behandelen is. Voor ontwikkelingslanden geldt dat ook, maar het gebeurt nog op veel te kleine schaal.

Vroegtijdige signalering en aanpak, zeker van kinderstaar, zijn cruciaal om permanent verlies van het gezichtsvermogen te beperken. Bij refractieafwijkingen is het zaak dat een goede bril wordt aangemeten, zodat de slechtziendheid zich niet verder ontwikkelt. Een staaroperatie kost een paar tientjes; een bril een paar euro.

Actieplan
Uit humaan, sociaal en economisch oogpunt is het een ernstige zaak dat mensen onnodig blind worden. Een blinde wordt doorgaans niet geaccepteerd door de omgeving en uitgesloten van onderwijs en economische activiteit. Blind zijn betekent een leven in armoede.

In ontwikkelingslanden zien we dat ouderen steeds vaker voor kleinkinderen moeten zorgen. Maar hoe speelt een blinde opa of oma dat klaar? Het kleinkind wordt juist thuis gehouden van school om mee te helpen in en om het huis.

Een kind dat onnodig blind raakt, brengt extra kosten mee voor de gemeenschap. In het beste geval wordt er speciaal (vak)onderwijs georganiseerd. Meer waarschijnlijk is het perspectief van een ongeschoold, werkloos bestaan. Of erger: uitbuiting en misbruik. Het hoeft geen nader betoog dat onnodige blindheid een persoonlijk drama is.

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) werkt aan een actieplan tegen vermijdbare blindheid. Ook diverse hulporganisaties hebben zich verenigd in deze strijd. Vision 2020 is een wereldwijde campagne met als doel om vermijdbare blindheid uit te bannen voor het jaar 2020.

Een ambitieus, maar niet onrealistisch doel. Zoals eerder opgemerkt kunnen eenvoudige en goedkope middelen het verschil maken tussen niet of wél kunnen zien. Het is vooral een kwestie van draagvlak: komt er internationaal en nationaal genoeg geld beschikbaar om dit probleem aan te pakken?

Mijn vurige wens is dat World Sight Day 2008 -in meerdere opzichten- vele ogen mag openen Want blindheid is een ramp van wereldformaat die niet uit het oog mag worden verloren.

De auteur is communicatiemedewerker bij Stichting Dark & Light Blind Care.