Na een korte maar heftige campagne heeft de PvdA haar keuze bepaald: niet oud-kamervoorzitter Van Nieuwenhoven, niet de in partij en landsbestuur vergrijsde K. de Vries, en al helemaal niet de op waarden en normen gefocuste politicoloog J. de Vries.

Nee, drs. W. J. Bos, oud-staatssecretaris van Financiën, is de nieuwe ster van de Nederlandse sociaal-democratie.

Met deze keuze zou de PvdA volgens sommigen de kans laten lopen zich weer een scherper, links profiel aan te meten. Een terugkeer naar de eigen ideologische wortels, in het Kok-tijdperk sterk verwaarloosd, zou het best gegarandeerd zijn onder leiding van Van Nieuwenhoven.

Bos, die carrière maakte in het bedrijfsleven en in 1998 bij zijn binnentreden in de Kamer ”de rode Bolkestein” werd genoemd, zou meer staan voor de sociaal-liberale lijn in de partij.

Dat verschil, zo het al bestaat, viel tijdens de strijd om het lijsttrekkerschap nauwelijks op. Alle kandidaat-leiders, dus ook Bos, onderstreepten het belang van de eigen ideologie, maar probeerden zich tevens een aantal nieuwe thema’s toe te eigenen, zoals zorg over de ontwikkeling van de multiculturele samenleving en over het afnemende gevoel van veiligheid. Bos onderscheidde zich hoogstens door iets gewaagdere uitspraken over het afschaffen van de hypotheekrenteaftrek.

De veronderstelling dat hij de sociaal-liberale invalshoek zal kiezen, volgt dan ook meer uit zijn levensgeschiedenis dan uit zijn uitlatingen. Opgegroeid in een hervormd gezin in het Utrechtse Odijk, door hemzelf een typisch doorbraakgezin genoemd, kreeg hij maatschappelijke betrokkenheid met de paplepel ingegoten. Zijn vader was ambassadeur in Ethiopië en Soedan en werkte in de ontwikkelingshulp.

Zelf koos Bos na een studie economie en politicologie aan de Amsterdamse VU voor een carrière bij Shell. „Omdat je daar niet gemakkelijk binnenkomt; dat streelt mijn ego.” Maar ook om maatschappelijke ervaring op te doen in een wereld die hij van huis uit niet zo goed kende. Bos werkte voor Shell in Rotterdam, Londen, Hongkong en Boekarest.

Toch liet de politiek de ambitieuze Shell-werknemer niet los. Toen hij in 1998 een 39e plaats op de PvdA-kandidatenlijst kon innemen, nam hij abrupt ontslag en ging stagelopen bij toenmalig PvdA-kamerlid Van der Ploeg. Als nieuwkomer in de Kamer kreeg hij snel de kans door te stoten. Toen Vermeend in 2000 doorschoof naar Sociale Zaken, werd Bos staatssecretaris van Financiën.

De opvolger van Kok en Melkert, die zich zoals alle PvdA’ers geïnspireerd weet door Den Uyl, ziet zich sinds dinsdag geplaatst voor de opdracht de schade die zijn partij op 15 mei opliep zo goed mogelijk te herstellen. Doel één: verhinderen dat CDA en VVD de meerderheid krijgen. Doel twee: de opmars van de SP stuiten. Twee zware taken, maar Bos is dol op uitdagingen, of ze nu in het bedrijfsleven of in de politiek liggen.