Dagblad Der Standard noemde het resultaat maandag een „debacle” voor de regerende partijen. De krant Der Kurier stelde dat de sociaaldemocraten (SPÖ) en de conservatieven (ÖVP) zichzelf de macht hebben ontnomen door vervroegde verkiezingen uit te schrijven.Tot voor kort vormden de SPÖ en de ÖVP een coalitie, maar de partijen vochten elkaar de tent uit. Waarnemers stellen dat een nieuwe brede coalitie alleen kans van slagen heeft als de partijen goede afspraken maken en een einde maken aan de besluiteloosheid die hun laatste regering kenmerkte. Beide partijen haalden historisch lage scores. De SPÖ bleef met 29,7 procent de grootste partij, maar moest wel een verlies incasseren van 5,6 procent ten opzichte van de vorige verkiezingen, in 2006. De ÖVP verloor 8,7 procent en kwam uit op 25,6 procent van de stemmen.

De populistische rechtse partijen FPÖ en BZÖ, de partij van ex-FPÖ-voorman Jörg Haider, werden de grote winnaars. Zo eindigde de FPÖ van Heinz-Christian Strache op 18 procent, 7 procent meer dan in 2006. De aanhang van de BZÖ verdrievoudigde bijna, naar 11 procent van de stemmen.

Het ziet er desondanks niet naar uit dat de populisten zullen toetreden tot een nieuwe regering. Werner Faymann, die als partijleider van de SPÖ de regie in handen heeft, wijst samenwerking met FPÖ en BZÖ categorisch af. Hij liet al weten dat hij een „stabiele” regering wil samenstellen, bij voorkeur met hulp van de ÖVP.

Het is de vraag of dat gaat lukken. ÖVP-partijleider Wilhelm Molterer sluit een oppositierol niet uit. Hij had de verkiezingen drie maanden geleden geforceerd door uit de coalitie te stappen, in de hoop dat zijn partij kon profiteren van de ontevredenheid die bij de burgers leefde over vooral het gesteggel bij coalitiepartner SPÖ. Molterer kwam bedrogen uit en beschreef het verkiezingsresultaat van zijn partij als „pijnlijk en dramatisch”.

De twee rechtse partijen hebben een programma dat erop gericht is de immigratie te beteugelen en waar mogelijk asielzoekers uit te zetten. Minstens een van de partijen zou bij de kabinetsformatie betrokken kunnen worden. Aangenomen wordt dat de formatie, die later deze week begint, verscheidene maanden zal duren.

Dat extreemrechts het goed zou doen was voorspeld. Analisten waarschuwden voor een afstraffing van de grote partijen wegens de val van hun ’grote coalitie’ in juli, waaraan maanden van geruzie voorafgingen.

De twee rechtse partijen, die samen ongeveer even sterk zijn als de SPÖ, moesten in het verleden weinig van elkaar hebben. Maar Jörg Haider, die na zijn vertrek uit de FPÖ de BZÖ oprichtte, zei zondag dat een samengaan het overwegen waard is. En FPÖ-leider Heinz-Christian Strache, die nooit iets van de BZÖ moest hebben, liet doorschemeren graag bondskanselier te willen worden.

Bij de verkiezingen van 1999 haalde de FPÖ, toen nog geleid door Haider, 27 procent van de stemmen en kwam in de regering. De Europese Unie reageerde met sancties.

Ook de Groenen verloren terrein. Zij behaalden 19 zetels, tegen 21 bij de vorige verkiezingen. Het was voor het eerst dat 16- en 17-jarigen konden stemmen, maar het is nog te vroeg om te zeggen dat de ruk naar rechts het gevolg is van de deelname van nieuwe groepen jongeren.