Nee, Halsema pleit niet voor ’softe’ politiek, zonder scherpe waarden- en belangentegenstellingen. „Polarisatie in de politiek is op zichzelf nuttig.” Maar „polarisatie kan ook escaleren in een confrontatie om de confrontatie, waarbij de maatschappelijke prijs hoger is dan burger en politiek willen betalen”, zo schrijven Halsema en haar woordvoerder Van der Lee in de maandagmiddag gepresenteerde bundel ”De grote kloof. Verhitte politiek in tijden van verwarring.”De GroenLinksers pleiten voor een nieuwe pacificatie. „We moeten op zoek naar een ingenieuze combinatie van pragmatische verzoening van waarden- en belangentegenstellingen en vernieuwing van politieke spelregels.”

De achterliggende gedachte is dat in tijden van verhitte politiek het normale debat gemakkelijk kan omslaan in bedreigingen, politiek geweld en opstand. En daar is natuurlijk niemand bij gebaat.

Halsema en Van der Lee doen verschillende voorstellen om de kloof tussen burgers en volksvertegenwoordigers te overbruggen. Allereerst moeten burgers meer invloed krijgen op de macht en het debat. Alleen zo kan hun loyaliteit aan politiek en overheid worden vergroot, denken de twee.

Ze noemen daarbij eerder gedane voorstellen zoals het recht op referenda, bij verkiezingen een tweede stem voor een coalitiesamenstelling, kiesrecht voor migranten die vijf jaar in Nederland wonen en nog geen Nederlandse nationaliteit bezitten en kiesrecht voor jongeren vanaf 16 jaar.

Daarnaast is het volgens Halsema en Van der Lee „van groot belang” het verschil in verantwoordelijkheid tussen parlement en regering aan te scherpen. „Er moet sprake zijn van echte controle door herkenbare volksvertegenwoordigers.”

Zo zou er regelmatig een parlementair onderzoek moeten komen. Dat zou leiden tot meer „pacificatiemomenten” waarin onder het toeziend oog van burgers en media een nieuwe consensus kan ontstaan tussen politici en hun fracties.

Een groot parlementair onderzoek naar de politieke verantwoordelijkheid voor de publieke sector -zorg en hulpverlening, openbaar vervoer, nutsbedrijven- is een eerste goede aanzet, vinden de twee GroenLinksers. „Een belangrijke tekortkoming in het functioneren van onze democratie is dat zowel politiek als burgers weinig greep hebben op het functioneren van allerlei verzelfstandigde of geprivatiseerde overheidsdiensten.” Een parlementair onderzoek zou de burger voor eens en altijd duidelijkheid geven over de rol van de politiek.

De essaybundel, een uitgave van het Wetenschappelijk Instituut van GroenLinks, werd maandagmiddag in de Eerste Kamer gepresenteerd. VVD-coryfee Vonhoff kreeg het eerste exemplaar.