De afgelopen jaren zijn er weinig resultaten behaald bij onderhandelingen tussen de Israëlische regering en vertegenwoordigers van de Palestijnen over het conflict waar en hoe Palestijnen en Israëlieten kunnen wonen.De belangrijkste oorzaak daarvoor is volgens directeur Khaled Hroub van het Cambridge Arab Media Project aan de universiteit van Cambridge in Engeland, dat zowel Israël als de Palestijnen zwakke leiders hebben. Dat zei hij gisteren in Den Haag tijdens een door Cordaid georganiseerde lezing over de noodzaak van Palestijnse consensus.

Hroub is door Cordaid ingehuurd om te helpen bij het ontwikkelen van een programma om de onderlinge eenheid tussen Palestijnen te versterken. Hij staat bekend als deskundige op het gebied van de Palestijnse gebieden.

Onderlinge verdeeldheid veroorzaakt de zwakte aan Palestijnse zijde. De Westoever staat onder leiding van aanhangers van de Fatahbeweging, terwijl de Gazastrook wordt beheerst door de Hamasbeweging, die in 2006 in Gaza de macht overnam van Fatah. Afgunst en zelfs haat tussen Fatah en Hamas zorgen ervoor dat de Palestijnen niet met een gezamenlijk eisenpakket aan de onderhandelingstafel plaatsnemen.

Volgens Hroub houdt Israël de verdeeldheid tussen Hamas en Fatah actief in stand. „Israël heeft er alleen maar voordeel van als de Palestijnen onderling ruzie zoeken. Israël steunt gematigde Palestijnen en bestempelt vooral Hamas als foute Palestijnse beweging, zelfs als terreurorganisatie. Daarmee drijft Israël Fatah en Hamas nog verder uiteen. Bovendien zorgt de isolatie van de Gazastrook ervoor dat bij Palestijnen die daar wonen, de haat tegen Israël toeneemt. Dat versterkt radicale elementen binnen Hamas en dus ook de verdeeldheid tussen Palestijnen op de Westoever en in de Gazastrook.”

Hamas wordt volgens Hroub door westerse landen niet goed begrepen. „Het is een massabeweging die van alles doet op het gebied van sport, religie en het oplossen van sociale problemen. In westerse media is alleen aandacht voor de militaire kant van die massabeweging. De radicalisering die ik ook zie bij Hamas, is een gevolg van de isolatiepolitiek van Israël. Binnen de grote beweging van Hamas bestaan verschillende facties, radicale en minder radicale. Welke factie het meeste te zeggen heeft, wordt bepaald door de omstandigheden.”

Hoe langer de scheiding tussen relatieve openheid op de Westoever van Fatah en de isolatie van de Gazastrook van Hamas voortduurt, hoe moeilijker het volgens Hroub wordt om de schade te herstellen. „De twee Palestijnse gebieden groeien steeds verder uit elkaar met een eigen regering, leger en veiligheidsapparaat.”

Het creëren van miserabele levensomstandigheden voor de Palestijnen op zowel de Westoever als in de Gazastrook is volgens Hroub de Israëlische manier om Palestijnen te verdrijven. Velen verlaten dan ook de Palestijnse gebieden, vooral rijke en intellectuele Palestijnen zoeken hun heil in het buitenland.

In de Gazastrook ziet Hroub een ontwikkeling die hem verontrust. „Daar wordt een niet-vrije samenleving gecreëerd. Dat gaat heel subtiel. Hamas schrijft geen nieuwe wetten die de samenleving islamiseren, maar creëert een situatie waarin radicale religieuze leiders steeds meer invloed krijgen. Dansen en zingen mag steeds minder. Vrouwen lopen steeds minder ongesluierd buiten. Niet omdat zij door de politie daarop zouden worden aangesproken, maar doordat de sociale druk toeneemt.”

Al die ontwikkelingen leiden niet tot eenheid. Toch houdt Hroub hoop op een nieuw begin. „Ik zie bij de bevolking een ontwikkeling naar het midden. Dat biedt volgens mij aanknopingspunten voor een oplossing. Palestijnen keren zich in toenemende mate af van Fatah, maar ook van Hamas. Veel Palestijnen zijn in verwarring. Ze hebben behoefte aan nieuwe leiders. Als er een derde partij zou komen, zou die veel kans maken.”