Prof. Hofmeyr (61) is emeritus hoogleraar kerkgeschiedenis aan de universiteit van Pretoria en sinds 1 september gasthoogleraar aan de Evangelische Theologische Faculteit (ETF) in het Belgische Leuven (Heverlee). Hij was daar begin deze maand tijdens de jaarlijkse doctoraatsweek.Prof. Hofmeyr is een van de leidende figuren die vorige zomer met andere bekende theologen en kerkleden in de Nederduitse Gereformeerde Kerk in Zuid-Afrika (NG-Kerk) een protestactie begonnen tegen de theologische koers van hun kerkverband. Hij maakt deel uit van het Evangelisch Initiatief dat toen is opgericht om een antwoord te geven op de „theologische crisis” waarin het kerkverband zich bevindt.

Met de protestactie richt het Evangelisch Initiatief zich op kerkleiders, theologiedocenten en leden van het curatorium van de universiteit van Pretoria. Deze zouden de kernpunten van het christendom niet meer onderschrijven. De verontruste kerkleden hebben een verklaring aan het bestuur van de NG-Kerk, aan de docentenraad van de NG-Kerk, aan de universiteit van Pretoria en aan individuele kerkleiders overhandigd. Het Evangelisch Initiatief staat onder leiding van prof. Hofmeyr en prof. A. König, emeritus hoogleraar van de University of South Africa (Unisa) in de vakgroep dogmatiek.

Nadere Reformatie
Prof. Hofmeyr (1947) studeerde theologie aan de universiteit van Pretoria en de (destijds geheten) Theologische Hogeschool in Kampen. In 1975 promoveerde hij in Kampen op een proefschrift over een zeventiende-eeuwse voorman van de Nadere Reformatie: ”Johannes Hoornbeeck as polemikus”. Daarna werkte hij eerst als predikant in de NG-Kerk, later als docent aan de Unisa in Pretoria. In 1990 werd hij hoogleraar aan de universiteit van Pretoria en hoofd van de vakgroep kerkgeschiedenis en kerkrecht.

Prof. Hofmeyr is gespecialiseerd in de Nadere Reformatie, in het algemeen de doorwerking van de Reformatie in Zuid-Afrika en de nieuwe wereld (Amerika). Hij is sinds deze maand gasthoogleraar aan het Instituut voor Post-Reformatorische Studies aan de ETF, samen met dr. A. Vos en dr. W. J. van Asselt. „Ik ben enthousiast over de bereidwilligheid aan deze faculteit om hard te werken en de theologie verder uit te bouwen.”

Prof. Hofmeyr groeide op in de NG-Kerk. Hij onderscheidt in deze kerk twee hoofdstromingen: de orthodox-gereformeerde, zoals die vooral vanuit Nederland (Kuyper, Bavinck, Berkouwer) is gevoed, en de evangelisch-gereformeerde. „Kenmerkend voor de NG-Kerk is verder een sterk missionaire gerichtheid, met een sterk verantwoordelijkheidsgevoel en besef van heiliging van het leven.”

Sinds de afschaffing van de apartheid in 1994 bevindt Zuid-Afrika zich in een heropbouwfase, aldus prof. Hofmeyr. „Dat gaat gepaard met een crisis in land en kerk. De houding van de kerk heeft zich ontwikkeld van een profetische naar een priesterlijk-bewogen houding - bewogen om de noodlijdende samenleving. Probleem is echter dat bepaalde kernzaken in de kerk onduidelijk geworden zijn en de kerk niet meer weet wat haar eigen theologische visie is.”

Prof. Hofmeyr ziet een andere geest opkomen dan die van prominente NG-theologen als David Bosch, Johan Heyns en Willie Jonker. „Deze waren enerzijds duidelijk gereformeerd, anderzijds hadden zij ook een evangelische inslag in de Bijbelse zin van het woord. Nu kent de kerk een theologische en kerkelijke crisis. Het probleem is vooral de lauwheid om wezenlijke kwesties aan de orde te stellen op het punt van de christologie, de leer van de kerk en zaken als de opstanding van Christus. De theologie is eenzijdig geworden, om niet te zeggen liberaal.”

Zimbabwe
Zuid-Afrika als natie bevindt zich in een crisis, aldus prof. Hofmeyr. „De competentie om goed en effectief te kunnen regeren ontbreekt. De traditie van de grondwet is een beschermende factor, maar we zien een opkomende corruptie, ook binnen de gelederen van de overheid, en een gebrek aan respect voor de rechterlijke macht.”

De politieke crisis manifesteert zich duidelijk in de kwestie Zimbabwe, aldus prof. Hofmeyr. „Mbeki laat een zwak moreel leiderschap zien. Zijn zachte optreden jegens Mugabe is daar een bewijs van, al is er nu wel mede dankzij hem in Zimbabwe een akkoord gesloten. Toch heerst er allerwegen een ontnuchtering over zijn regering. Er is een geweldige behoefte aan stabiliteit. Zijn gedoodverfde opvolger Zuma is een bijzonder charismatische figuur, maar hij is het voorwerp van zware verdenkingen.”

Zuid-Afrika wordt momenteel geteisterd door misdaad, bestuurlijke chaos en wegtrekkende blanken. De huidige emigratiegolf is in de ogen van prof. Hofmeyr niet de oplossing, integendeel. „Het past de Zuid-Afrikaan niet die vanouds gebonden is aan deze grond.”

Worden blanken gediscrimineerd? Prof. Hofmeyr: „Sommigen spreken van een omgekeerd racisme, anderen laten zien dat de apartheid een bijzonder pijnlijk punt is geweest in onze geschiedenis. We moeten die verwerken en ook de hand in eigen boezem steken.”

Toch heeft prof. Hofmeyr hoop voor zijn land. „Ons land is een land met een geweldige potentie en nieuwe kansen. We zijn door de apartheid wakker geschrokken. Ik ben nog steeds hoopvol, omdat het geloof nog altijd een belangrijke factor is in de Zuid-Afrikaanse samenleving. Zuid-Afrika is de toegangspoort tot Afrika, met name de landen onder de Sahara. Dat geldt niet alleen economisch maar ook kerkelijk. Er is weliswaar afval van de NG-Kerk, maar tegelijkertijd zien we dat God werkt, ook in andere kerkelijke denominaties, en dat hier en daar zelfs sprake is van een opwekking. Dat biedt perspectief voor heel Afrika.”