Maar dat is niet alles. Het unieke is dat ook de erfgenamen van deze vroomheidsbeweging, de bevindelijk gereformeerden, voor het voetlicht treden. Dat laatste gebeurt aan de hand van foto’s van en interviews met zeven Zeeuwse gezinnen. Een gezin dat de maaltijd begint met gebed. Een vader op de orgelbank, terwijl moeder de kinderen voorleest. Liederen zingen bij de gitaar. Een lezend echtpaar. Gefotografeerd door Jan Banning, die soms een middag de tijd heeft genomen om lichtval, huiskamer en deelnemers in de juiste positie te brengen.Als je daar zo rondloopt, denk je: Wat overkomt me nu? Zijn we zowaar aan het aapjes kijken naar onszelf? Zijn refo’s -wat een vreselijke term, aldus een van de sprekers- zo bijzonder dat ze een speciale foto-expositie waard zijn? Zijn ze een museumstuk geworden, een „bedreigde diersoort”, zoals een bezoeker opmerkt, waard om gekoesterd en bestudeerd te worden?

Dat soort overwegingen spookt door je hoofd als je de taferelen gadeslaat. Maar niet alleen dát soort overwegingen. Na afloop van de opening ben ik vooral enthousiast over deze expositie in de Zeeuwse Bibliotheek. En dat om verschillende redenen.

In de eerste plaats slaagt de Zeeuwse reformatorische gemeenschap erin om in constructieve samenwerking met de provincie Zeeland een dergelijk project op te zetten. Dat verdient alle lof. Het heeft -dat laat zich raden- heel wat voeten in aarde gehad om de Zeeuwse schatkist aan te spreken en de politieke, culturele en kerkelijke neuzen dezelfde richting op te krijgen. CDA-gedeputeerde Van Waveren moest zijn rug recht houden tegenover tal van politieke critici die vonden dat je niet met publiek geld een expositie over zo’n fundamentalistische bevolkingsgroep kunt opzetten. Toch is het gelukt.

In de tweede plaats getuigt deze expositie van een verantwoordelijkheid voor de samenleving. Zoals de nadere reformatoren kerk én maatschappij wilden bereiken, zo kun je deze expositie zien als een poging om in contact te komen met andersdenkenden. Het gaat niet zozeer om de foto’s van deze gezinnen, merkte deelnemer Gert van Kralingen op, het gaat erom dat mensen kennismaken met het christelijk geloof, en met de Bijbelteksten die op de panelen staan aangegeven. Zeker bij de jongere generatie in Nederland bestaat grote onwetendheid omtrent het christelijk geloof. Goed om ook voor deze groep een en ander uit te leggen.

In de derde plaats kun je met dr. Fred van Lieburg deze expositie een „mijlpaal in de refogeschiedenis” noemen. Veertig jaar geleden publiceerde de theoloog en journalist Anne van der Meiden zijn boekje over de zwartekousenkerken. Dat boekje heeft de beeldvorming bepaald geen goed gedaan. Maar die generatie-Van der Meiden heeft haar tijd gehad. De reformatorischen laten zich niet meer uitsluitend „neerzetten” door een communicatiedeskundige, ze zijn tegenwoordig zélf bij de beeldvorming betrokken. Ze bepalen mede welk beeld de samenleving van hen heeft. In de woorden van Van Lieburg: „De vervreemding en spot van de jaren zestig hebben plaatsgemaakt voor respect en samenwerking.”

Een van de geportretteerde jongedames is niet zo blij met de aandacht van de christelijke pers voor de expositie. „We zijn geen modelrefo’s of zo, dit project is juist bedoeld voor de buitenwereld.”

Laten de gefotografeerden dan geen refomodellen willen zijn - de expositie als zodanig verdient navolging. Misschien als dubbelexpositie in de Beurs van Berlage, in samenwerking met de Amsterdamse moslimsgemeenschap?

Reageren aan scribent?

beeldenstorm@refdag.nl.