In Genève is vorige week een van de duurste wetenschappelijke voorzieningen ooit in bedrijf genomen. Ongeveer 6 miljard euro is gespendeerd om de enorme Large Hadron Collider (LHC) te bouwen. Hierin worden protonen -kleine subatomaire deeltjes- met behulp van buitengewoon krachtige magneten tot enorme snelheden opgejaagd om de lichtsnelheid (300.000 kilometer per seconde) zo dicht mogelijk te benaderen.Zo’n groot bedrag roept als vanzelf de vraag op of deze enorme geldbesteding verantwoord is. Wat denken de wetenschappers met deze voorziening te bereiken? Staat de mogelijke uitkomst van de nieuwe experimenten wel in verhouding tot dit enorme bedrag?

De mogelijke uitkomsten van de experimenten met deze nieuwe deeltjesversneller zijn inderdaad wetenschappelijk gezien hoogst interessant. Wanneer de protonen met elkaar in botsing gebracht worden (technisch gezien een ongelooflijke prestatie) kunnen uit de enorme botsingsenergie nieuwe deeltjes ontstaan.

De grote vraag is of het theoretisch voorspelde Higgsdeeltje gevonden zal worden. Dit subatomaire deeltje speelt een fundamentele rol in het standaardmodel van de elementaire deeltjes zoals dat de afgelopen decennia is ontwikkeld, onder andere door Nederlandse natuurkundigen. Het postuleren van het Higgsdeeltje is nodig om te verklaren waarom sommige deeltjes massa hebben. Wanneer het Higgsdeeltje niet gevonden wordt, valt daarom heel het standaardmodel in duigen.

Een andere heel interessante mogelijke uitkomst van het LHC-experiment is de vondst van supersymmetrische partners van de al bekende deeltjes. Dit zou de zogenaamde ”supersnaartheorie” van een experimentele basis voorzien, iets wat tot nog toe heeft ontbroken.

Claim
Toch zullen weinig lezers van deze krant van deze uitkomsten wakker liggen. Het zijn hoogst specialistische onderwerpen, die eigenlijk alleen voor de natuurkundigen zelf directe betekenis hebben. Vandaar waarschijnlijk dat in één adem met het Higgsdeeltje (in de recente persberichten het ”Goddeeltje” genoemd; binnen de natuurkunde een volstrekt ongebruikelijke term) ook de oerknal werd genoemd om het experiment te motiveren. Dat is immers iets waar ook niet-natuurkundigen zich iets bij kunnen voorstellen.

Voor een gedeelte is deze verwijzing naar de oerknal misplaatst. Volgens het oerknalmodel was de temperatuur van het heelal vlak na de oerknal heel hoog, met heel veel samengebalde energie. Deze omstandigheden hebben enige overeenkomst met de situatie bij een botsing tussen de protonen in de LHC, waar ook heel veel energie op één plaats zal zijn samengebald. De energie die echter in de LHC bereikt wordt, is veel te laag om deze claim ook maar enigszins realistisch te maken.

Toch is de verwijzing naar de oerknal niet helemaal uit de lucht gegrepen. Het maakt duidelijk dat aan dit soort onderzoek ook religieuze trekken zitten. De oerknal is immers de wetenschappelijke, seculiere en godloze tegenhanger van de Bijbelse scheppingsbeschrijving. Veel wetenschap is, al dan niet doelbewust, gericht op het opbouwen en verdedigen van een wereldbeeld waarin voor God als Schepper geen plaats is. Dat geldt niet alleen voor het oerknalmodel en de evolutietheorie, ook een experimentele bevestiging van het standaardmodel in de LHC zou een triomf voor de wetenschap en een bevestiging van het materialistische wereldbeeld zijn.

Dit type onderzoek voorziet daarom in een behoefte voor veel seculiere mensen: het bevestigt hun wereldbeeld. Wetenschap neemt voor die mensen de plaats in van religie: het biedt zekerheid, duiding en verklaring. Het zou naïef zijn om dit aspect van de wetenschap te negeren. Er is een geestelijke strijd gaande in de wereld en de wetenschap speelt daarin een belangrijke rol.

Wereldbeeld
Niet alleen wordt de atheïst of agnost door dit soort wetenschappelijk onderzoek in zijn wereldbeeld bevestigd, christenen kunnen eveneens aan het twijfelen gebracht worden door deze wetenschappelijke claims. Laat ik twee concrete knelpunten noemen. Ten eerste, met een natuurlijke verklaring van verschijnselen wordt God overbodig. Als onweer verklaard kan worden als gedrag van geladen deeltjes, hoef je er niet langer bang voor te zijn en er niet langer Gods hand in te zien. Ten tweede, de natuurwetten strijden met het geloof in Bijbelse wonderen.

Beide problemen zijn echter schijnproblemen. Goede wetenschap vormt geen bedreiging voor het geloof in God, maar ondersteunt het juist. Wat de wetenschap doet, en waartoe ze zich ook moet beperken, is het beschrijven en voorspellen van gebeurtenissen. Een beschrijving in termen van natuurwetten geeft echter nog geen verklaring van de oorzaak van een verschijnsel. En een gevonden regel sluit niet uit dat er uitzonderingen zijn. God, als Ontwerper van de regels, is vrij om zulke uitzonderingen te maken.

Het feit dat er natuurwetten zijn, past daarentegen naadloos bij het christelijk geloof. De schepping van de wereld was immers het scheppen van orde: de orde van dag en nacht, van zomer en winter, de orde in het dierenrijk. Gods trouw houdt deze orde tot aan de dag van vandaag in stand, overeenkomstig Zijn verbond met Noach. Het feit dat de natuurwetten bestaan, wijst daarom direct op de trouw van God Zelf aan Zijn verbond. Reden genoeg voor verwondering!

De auteur is gepromoveerd in de theoretische fysica en wetenschappelijk medewerker aan de universiteit van Frankfurt am Main.