Moet dat nu zo nodig? dacht Visser toen uitgeverij De Groot Goudriaan hem in het najaar van 2006 vroeg een boekje te schrijven over vasten. Hij had er al eens een artikel over geschreven in De Saambinder, het weekblad van de Gereformeerde Gemeenten. Het riep enkele positieve reacties op, verder bleef het stil - vasten leeft niet in de gereformeerde gezindte. Verschillende mensen uit zijn omgeving raadden het hem af om er een boek over te schrijven. Visser: „Dat schrikte me wel af.”Toch besloot de ouderling van de gereformeerde gemeente in Nunspeet met het onderwerp aan de slag te gaan. „Ik heb de Heere vaak gebeden om wijsheid en of er wat goeds voor onze gezindte uit mag voortkomen. Het is zeker niet mijn bedoeling om stenen in de reformatorische vijver te gooien.” Sinds kort ligt het resultaat van zijn onderzoek, ”Vasten en bidden”, in de boekhandel (uitg. De Groot Goudriaan, Kampen; 143 blz.)

„Vasten en bidden zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.”

Zuurdesem
Tijdens het schrijven van zijn boek ontdekte Visser, sinds 1 augustus onder andere uitgever-redacteur bij uitgeverij De Banier, opnieuw dat de gereformeerde gezindte „van haar plek af is.” Zowel in het Oude als in het Nieuwe Testament is vasten een „veelvoorkomend gegeven.” Ook nadere reformatoren als Teellinck, Brakel en Voetius benadrukten het grote belang van vasten. „Teellinck schrijft ergens dat vasten en bidden de belangrijkste middelen zijn die kunnen leiden tot een reformatie van de steden.”

Uit angst voor het „roomse zuurdesem” zijn reformatorische christenen het vasten in de loop van de tijd echter kwijtgeraakt. „Een groot verlies. Het is iets voluit Bijbels; het is een belangrijk middel voor de gemeenschapsoefening met God.”

Zou de leegte, de geestelijke armoede van onze tijd hier niet het gevolg van zijn, zo vraagt de 52-jarige Nunspeter zich af. „We zeggen vaak dat het doorbrekend werk van de Heilige Geest wordt gemist. Maar is die besproken nood wel echte nood? Moeten we niet net als de koning van Ninevé oproepen tot een vasten? We zijn opgeslokt door de vloek van de haast. De verborgen omgang met de Heere komt daardoor in het gedrang.”

Gebrokenheid
De auteur van ”Vasten en bidden” waarschuwt echter voor doorslaan; voor „onheilig activisme.” Vuurbang is hij voor de gedachte dat we door het vasten wat voor God kunnen worden. „Vasten is geen daad in de rechtvaardigmaking. Die houding tref ik nog wel eens aan bij sommige evangelischen. Een opvatting die de Heere haat. Vasten is jezelf verootmoedigen, je zonde en schuld inleven, jezelf uitleveren aan de Heere.”

God werkt door gebrokenheid heen, aldus Visser. „De oorspronkelijke taal voor het woord vasten wijst ook op verootmoedigen. Jezelf als het ware voor de Heere neerleggen. Het gaat om een ootmoedige gesteldheid van je innerlijk. Die houding is bij God aangenaam.”

Gods kinderen kunnen soms zo vastzitten „aan de modder van deze wereld.” zegt hij. „Het leven, de zonde kleeft ze aan. Vasten kan in zo’n situatie dienen als een hulpmiddel dat door Gods genade het hart beoogt aan te sporen tot ijver in het gebed, tot een vurig smeken.” „Door het vasten worden je voeten als het ware van de modder bevrijd.”

Toewijding
Vasten: je zondert je af, laat de telefoon rinkelen en laat het eten staan. Je vult je dag met het gebed, Bijbellezen en mediteren. Het versterkt je aandacht en je concentratie: „Teellinck schrijft ergens dat het je onthouden van voedsel voorkomt dat je slaperig en vadsig wordt.”

Visser waarschuwt ervoor om ermee te koop te lopen. „Zeg tegen niemand behalve je huisgenoten dat je vast. De Heere Jezus zegt: als je vast „zalf je hoofd en was je aangezicht.”” Verder is vasten natuurlijk geen middel om overtollig vet kwijt te raken. Als je het uiterlijk loskoppelt van het innerlijk „heb je er niets van begrepen.”

Vast hij zelf ook? „Dat is iets tussen de Heere en mij. Graag benadruk ik nog een keer dat het mij vooral gaat om het innerlijk vasten; dat is de kern van mijn boek. Het is mijn dagelijkse gebed of ik, om het met Micha te zeggen, ootmoedig mag wandelen met God.”

Veertien dagen op Spa blauw

Naam: Jeroen Bol

Functie: lid van een baptistengemeente en voorzitter van de George Whitefield Stichting

„Ik heb zelf regelmatig gevast. Het is inmiddels wel een paar jaar geleden. Het is mijn ervaring dat God op bijzondere wijze hoort na het vasten. De uitwerking van het gebed bij vasten is krachtiger. Het gebed krijgt als het ware vleugels. Belangrijk is dat je motivatie om te vasten zuiver is. Het moet werkelijk een overgave aan God zijn. Je communiceert door het vasten als het ware aan God dat het je menens is. Je laat je eten, iets heel elementairs, staan omdat je God smeekt om leiding in je leven of verhoring op het gebed. De reden om te gaan vasten kan verschillen. Je kunt denken aan zorgen om je kinderen, een beroeps- of studiekeuze, maar vasten kan ook in tijden van nood of oorlog.

Veel mensen zien er tegen op. Toch is vasten niet moeilijk. We lezen nergens in de Bijbel dat het een opgave is. Ik begon met vasten op de Bijbelschool. Gedurende een bepaalde periode sloeg ik dan de warme maaltijd over en ging op mijn kamer in gebed. Later ging ik ook langer te vasten. Vaak protesteert je lichaam de eerste twee dagen. Daarna heb je nergens last meer van, gesteld dat je geen zware lichamelijke arbeid hoeft te verrichten en overdag regelmatig even wat rust neemt.

Ik heb twee keer veertien dagen geleefd op Spa blauw. Mijn lichaam gaf geen enkele negatieve reactie. Sterker nog, je voelt je fit en het is gezond. Je lichaam verbrandt de afvalstoffen. Ook lijk je minder gevoelig voor impulsen van de wereld. Er zit als het ware een filter tussen. Uiteraard moet je wel gezond zijn en ook moet je na het vasten oppassen dat je niet meteen weer een copieuze maaltijd gebruikt. Ik hoop van harte dat meer mensen in Nederland gaan vasten. Ik geloof zeker dat het een grote geestelijke uitwerking zal hebben in onze maatschappij. De voorbeelden uit de kerkgeschiedenis zijn voorhanden.”

„Overmaat past niet bij ons leven”

Naam: ds. G. M. de Leeuw

Functie: predikant van de gereformeerde gemeente te Ridderkerk

„Allereerst zou ik willen benadrukken dat de apostel Paulus van ons vraagt in alle dingen matig te zijn. Overdaad past niet bij ons leven. Daar kunnen we als gereformeerde gezindte veel van leren. Vasten gaat echter nog dieper. Ik geloof dat vasten Bijbels is. In het Oude Testament komen we het erg vaak tegen. En ook in het Nieuwe Testament kunnen we er niet omheen. Ziende op de situatie in ons land en in de wereld zou het dus niet ouderwets zijn, maar juist zeer Bijbels als we een boete- en vastendag uitriepen. Wie weet, God mocht Zich wenden.

Toch geloof ik niet dat het een eerste plicht is om te vasten. De Heere Jezus roept ons er nergens uitdrukkelijk toe op. Wel zegt Hij hoe het gedaan moet worden, wanneer het geschiedt. Ook zegt Hij dat dit geslacht niet uitvaart dan door bidden en vasten. We moeten dus niet overdrijven en mensen dwingen of het vasten in een bepaalde vorm gieten. Als ik op zaterdag loop te tobben en te zuchten hoe het preken op zondag moet, smaakt het eten niet zo erg en ontzeggen we ons ook wel eens wat. In die zin is iedere zaterdag een vastendag.

Het ware vasten is geen daad op eigen kracht, maar geschiedt in afhankelijkheid van de Heilige Geest. Zo’n vasten is een krachtig middel in de heiligmaking. Dan mogen we het gebruiken tot meerdere wasdom in het geestelijk leven. Iedereen dient voor zichzelf te spreken, maar ik heb wel eens de indruk dat we bij de Heere zo snel ophouden met bidden en smeken. Dat terwijl er bij Hem een volheid te verkrijgen is.”

Schakel telefoon uit
Het boekje ”Vasten en bidden” geeft enkele concrete handreikingen voor het vasten.

• Een vastendag kan van 06.00 uur tot 18.00 uur duren.
• Breng die tijd regelmatig in gebed door.
• Trekt u zichzelf voor gebed terug in de binnenkamer.
• Lees uit de Bijbel en zing enkele psalmen.
• Houd u op een vastendag niet bezig met allerlei dagelijkse beslommeringen.
• Zorg dat uw vasten niet bij iedereen bekend is. Het gaat om een dag waarop u Gods aangezicht zoekt. Dat hoeft niet bij meer mensen bekend te zijn.
• Schakel alle telefoons uit en lees geen e-mails.
• Drink af en toe wat water en thee.