Tot die conclusie komt Martijn Vellekoop in een onderzoek waarmee hij zijn studie theologie aan de Vrije Universiteit (VU) in Amsterdam afrondde. Zijn onderzoek werd begeleid door VU-docent dr. S. Stoppels en dr. S. Paas, lector gemeenteopbouw aan de Christelijke Hogeschool Ede. Hij presenteert de resultaten zaterdag tijdens het Xnoizz Flevo Festival in Bussloo bij Apeldoorn. Vellekoop is zelf betrokken geweest bij de stichting van een kerk in het Westland.Vellekoop denkt dat het aantal pogingen een nieuwe kerkelijke gemeente te stichten hoger ligt, omdat sommige plaatselijke kerken niet meer bestaan. Hij gaat ervan uit dat er sinds 1990 tussen 300 tot 500 initiatieven zijn geweest. De meeste pogingen om een nieuwe gemeente te stichten vond Vellekoop in Zuid-Holland: zeventig. In Limburg en de drie noordelijke provincies lag dat aantal op minder dan tien, in Zeeland op vijf.

Een kwart van de initiatieven had plaats in de vier grote steden. Rond de Veluwe, in steden als Apeldoorn en Amersfoort, heeft Vellekoop de meeste pogingen om een nieuwe kerkelijke gemeente te stichten aangetroffen.

Ongeveer 60 procent van alle initiatieven kwam voort uit een evangelische of pinksterkerk. Er zijn nauwelijks rooms-katholieke parochies gestart en ook binnen de Protestantse Kerk in Nederland is het aantal initiatieven beperkt.

Uit de resultaten van Vellekoop blijkt verder dat nieuwe kerken over het algemeen niet erg bezig zijn met de wensen en noden van hun directe omgeving. Slechts een klein deel doet goed onderzoek naar de buurt voordat ze beginnen met gemeentestichting.

De belangrijkste reden die gemeentestichters noemen, is het bereiken van niet-christenen, gevolgd door het verlangen aandacht te geven aan geloofsovertuigingen en -praktijken die in andere kerken weinig aandacht krijgen. Eenentwintig procent van de mensen die aan het onderzoek van Vellekoop meewerkten, zei ondersteuning uit het buitenland te hebben ontvangen.

De meeste gemeentestichters zijn 30 tot 39 jaar oud. Bijna de helft is vrouw. In 57 procent van de gevallen is er binnen de initiatiefgroep iemand met een theologische opleiding. Bij iets meer dan de helft was er niemand die geheel of gedeeltelijk was vrijgesteld om zich op het project te richten.

Vellekoop heeft de migrantenkerken, kerken die fuseerden en kerken die uit een conflict zijn voortgekomen, niet in het onderzoek meegenomen. Vooral het aantal migrantenkerken is de laatste tientallen jaren sterk toegenomen. SKIN (Samen Kerk in Nederland), de landelijke organisatie van migrantenkerken, telt vijftig leden.

Het onderzoeksrapport ”Nieuwe kerken in een nieuwe context” is te downloaden via emergingnetwerk.nl. Het onderzoek naar gemeentestichting in Nederland wordt voortgezet. Via gemeentestichting.nl kunnen nieuwe initiatieven zich komende jaren blijven melden.