Tot en met vrijdag vindt in Mexico-stad de zeventiende internationale aidsconferentie plaats. Er is goed nieuws: de wereldwijde aidsepidemie stabiliseert zich. Tegelijkertijd blijft de omvang van de aidsproblematiek overweldigend: 33 miljoen mensen zijn met hiv besmet, 12 miljoen kinderen in Afrika missen één ouder of beide ouders als gevolg van aids.De bestrijding van aids is een belangrijk aandachtspunt voor minister Koenders voor Ontwikkelingssamenwerking. Prisma en Woord en Daad geven hem graag twee aandachtspunten mee die in de discussie rond hiv en aids vaak onderbelicht blijven.

In de discussies over hiv en aids wordt veel over de positie en de rechten van drugsgebruikers en sekswerkers gesproken. Terecht, want zij behoren wereldwijd tot de groepen die een zeer hoog risico hebben om met hiv geïnfecteerd te raken en om anderen met hiv te besmetten. Medicijnen en behandeling zijn voor hen vaak mondjesmaat beschikbaar.

Het is echter verbazingwekkend dat er zelden gesproken wordt over het recht op een fatsoenlijke baan. Een gewone baan en een behoorlijk inkomen geeft mensen hun gevoel van eigenwaarde terug en beschermt kwetsbare mensen tegen (seksuele) uitbuiting. In Nederland hebben we inmiddels goede ervaringen met afkick- en uitstapprogramma’s voor verslaafden en prostituees. Nederland kan deze ervaringen delen, zeker met landen waar de gezondheidssector Nederlands belastinggeld ontvangt.

Verder vraagt een effectieve aanpak van de pandemie om betrokken leiders. Religieuze leiders spelen hierbij een belangrijke rol. Te vaak wordt uitsluitend gesproken over ”conservatieve krachten” die praktische oplossingen in de weg staan, en het Vaticaan dat condooms verbiedt. Dit is een zeer oppervlakkige voorstelling van zaken.

Een paar feiten op een rij. In Afrika beneden de Sahara is 85 procent van de mensen actief lid van religieuze instituties. Kerkelijke organisaties zijn sinds het begin van de epidemie betrokken, en waren vaak de eersten die reageerden door het aanbieden van diensten. Uit een onderzoek van de BBC blijkt dat 75 procent van de Afrikaanse bevolking religieuze leiders het meest vertrouwt. In landen als Zambia, Tanzania, Kenia en Lesotho wordt 30 tot 60 procent van de nationale gezondheidszorg verleend door kerken of daaraan verwante organisaties.

Geen vingertje
Daar staat tegenover dat religieuze organisaties ook negatief kunnen bijdragen aan de aidsepidemie. Stigmatisering, discriminatie van aidspatiënten en het geven van onjuiste informatie komen helaas ook in veel kerken voor. Het bieden van een krachtig weerwoord tegen misstanden en discriminatie gebeurt echter ook, vanuit dezelfde (orthodoxe) kerken en organisaties. Een weerwoord dat veel meer impact heeft dan het opgestoken vingertje van veel westerse organisaties.

Als de internationale gemeenschap wil bijdragen aan effectieve aidsbestrijding, kan ze niet om samenwerking met kerken in Afrika heen. Nederland heeft al aangetoond de kerken in hun strijd te willen steunen. Tijdens de oecumenische conferentie van kerkleiders wereldwijde die afgelopen weekend (voorafgaand aan de conferentie in Mexico) plaatsvond, heeft de Nederlandse aidsambassadeur zijn steun uitgesproken voor samenwerking met kerken in de strijd tegen aids. Dat stemt hoopvol.

Darija Kupers-Oving is beleidsmedewerker hiv/aids bij Prisma en Dicky Nieuwenhuis is manager advies en onderzoek bij Woord en Daad.