Koninklijk Huis

De geschiedenis van Clovis

Vorstendom en religie: twee zaken die bij elkaar horen of juist niet. De Vrede van Augsburg in 1555 legde vast dat de landsheer de godsdienst van zijn gebied bepaalt: cuius regio, eius religio. In het veel vroegere Gallië was het eigenlijk al niet anders. De naam van de Franken duikt voor het eerst op medio derde eeuw. Ze trokken plunderend Gallië door. Er zou na verloop van tijd sprake zijn van twee soorten Franken: Salische in het noorden en Riputarische (of Ripuarische) in het zuiden. In 481 stierf in Doornik koning Childerik, de zoon van Merovech, naar wie het geslacht van de Merovingers is genoemd. Hij werd opgevolgd door Clovis I, die koning was van 481 tot 511 en aan wie alle Franse Lodewijken hun naam ontlenen.

1 November 2002 08:55Gewijzigd op 13 November 2020 23:54
De geschiedenis van de Franse koningen begint in 481 bij Clovis. Alle latere koningen van Frankrijk bouwden op zijn fundament. - Foto Gisserot
De geschiedenis van de Franse koningen begint in 481 bij Clovis. Alle latere koningen van Frankrijk bouwden op zijn fundament. - Foto Gisserot

Clovis begon zijn zegetocht als een ouderwetse Heerkönig uit de volksverhuizingstijd. Hij wist diverse gebieden onder zijn kroon te verenigen. H. P. H. Jansen schrijft in zijn bekende ”Geschiedenis van de Middeleeuwen” dat de koning zich in 497 moest verweren tegen uit het oosten oprukkende Alemannen. Volgens Gregorius van Tours heeft hij toen de situatie kritiek was, de God van zijn Bourgondische vrouw aangeroepen. Clothilde was christin. Nadat Clovis de overwinning behaalde, meldde hij zich met enkele duizenden krijgers bij Sint-Remigius, de bisschop van Reims, om zich te laten dopen. De kathedraal van Reims is daarom zo belangrijk - vijf jaar geleden werd er het 1000-jarig bestaan van het Franse koninkrijk gevierd.

Clovis’ beslissing had verstrekkende gevolgen. Hij behoorde niet langer net als de overige Germaanse stammen tot het arianisme, maar tot het orthodoxe christendom. Sint-Remigius zou goed hebben ingezien wat dat betekende en zou de volgende woorden hebben gesproken: Buig nu zachtmoedig het hoofd, fiere Sicamber, aanbid wat gij verbrand en verbrand wat gij aanbeden hebt.

Jansen meldt ook dat Clovis’ beslissing om tot het christendom over te gaan, iets van berekening in zich had. „Hij was wel een barbaar, maar niet dom”, aldus Jansen. Bij zijn aanvaarding van de regering kreeg Clovis een brief van bisschop Remigius. Die raadde hem aan de christelijke kerk te verdedigen en te beschermen. „Als gij handelt in overeenstemming met Uw bisschoppen, zal het aan Uw autoriteit onderworpen gebied zich daarbij wel bevinden.”

Dit document kan gezien worden als een aanbod van de kerk om met de regering een verbond te sluiten. Bij zijn doop heeft Clovis dit aanvaard. Belangrijk is dat hij daardoor een levensvatbaar koninkrijk in het Westen kon stichten, met duidelijke steun van de kerk tegen de overige Germanen. Het hield ook in dat hij afstand moest doen van de Germaanse aard van zijn bestuur. Het rijk van de Merovingers was sindsdien Romeins van inrichting - het ligt aan de basis van de westerse beschaving. De keizer van Constantinopel, die in de persoon van Constantijn tot het christendom was overgegaan, verleende Clovis zelfs consulaire waardigheid.

Natuurlijk wisten de Merovingers niet meteen hun Germaanse inslag te verloochenen, een tijdlang ging een en ander nog samen op. Onder Clovis werden wel alle gewoonten opgetekend, wat onder meer resulteerde in de totstandkoming van de Salische Wet (Lex Salica). Omdat verschillende stammen binnen de grenzen van het Merovingische rijk leefden, werd een geschreven wet voor de koning noodzakelijk om de orde te bewaren. De Lex Salica wordt als de belangrijkste van de Germaanse wetboeken gezien, omdat deze het minst door de Romeinse wetten beïnvloed was en daarom de oude Germaanse gewoonten het beste weerspiegelde. De meeste bepalingen in de Lex Salica gaan over erfenissen, diefstal, geweldpleging en moord.

In het hart van de zaak bereikte het rijk van de Merovingische vorsten niet het idee van de staat zoals de Romeinen dat voor ogen hadden - daarvoor bleven ze te veel barbaars. Jammer genoeg voor Clovis, waren zijn zoons en kleinzoons niet gezegend met de gave van het gezond verstand. Hij verdeelde zijn rijk onder zijn vier zoons Thierry, Clodomir, Childebert en Clotaire. Zij stonden elkaar naar het leven. Daardoor werd de Merovingische dynastie van binnenuit ondergraven, zeker na 639. Hun koningen werden wel ”rois fainéants” genoemd, zwakke koningen. Het einde van de Merovingers kwam toen in zicht. In 751 greep Pippijn de Korte de macht. Hij was hofmeier in het paleis van de laatste Merovingische vorst, Childerik III.

RD.nl in uw mailbox?

Ontvang onze wekelijkse nieuwsbrief om op de hoogte te blijven.

Hebt u een taalfout gezien? Mail naar redactie@rd.nl

Home

Krant

Media

Puzzels

Meer