Er moest veel geld beschikbaar komen om zo snel mogelijk een Amerikaans antwoord op de Spoetnik te lanceren; letterlijk. De militaire organisatie Darpa (Defense Advanced Research Projects Agency) werkte koortsachtig aan dat antwoord. Het werd de Explorer I, die krap vier maanden na de Spoetnik op 31 januari 1958 werd gelanceerd. „De ruimterace was begonnen, waarbij het soms onduidelijk was of het primair om militair overwicht in de ruimte ging of om politiek prestige”, zegt ruimtevaartspecialist Michael Krepon van het Stimson Center in Washington, dat onderzoek doet naar internationale veiligheidsvraagstukken.President Eisenhower kreeg intussen de handen van beide grote partijen op elkaar voor de creatie van een nationale organisatie die verantwoordelijk zou worden voor de Amerikaanse ruimtetoekomst. Het werd de NASA (National Aeronautics and Space Administration), die tal van taken van Darpa overnam. Dinsdag precies een halve eeuw geleden, op 29 juli 1958, tekende Eisenhower de zogeheten NASA-wet, waarmee de NASA een feit werd.

Dat was het begin van een reeks successen en mislukkingen. Successen die voor een belangrijk deel te danken waren aan de Duitse ingenieur Wernher von Braun. Hij was in nazi-Duitsland verantwoordelijk voor de ontwikkeling van de dodelijke V-2-raket, waarmee de Duitsers onder meer Londen bestookten. Von Braun en een aantal medewerkers werden na de oorlog naar de VS gehaald en aan het werk gezet.

„Dat werk kreeg een duidelijk doel toen de Russen met hun successen kwamen. Eerst de Spoetnik in 1957 en vervolgens Joeri Gagarin die op 12 april 1961 in de Vostok I als eerste mens de aarde omcirkelde. Voor de Amerikanen werd het nu de maan of niets. Via de Explorer-, Mercury- en Geminiprogramma’s kwam men bij de Apollo terecht, die de eerste mens op de maan moest zetten. Apollo I betekende overigens het einde van de astronauten Chaffee, Grissom en White. Zij kwamen om bij een brand tijdens een gesimuleerde testvlucht.

Op 20 juli 1969 landde de maancapsule van de Apollo 11 op de maan. Astronaut Neil Armstrong was de eerste mens die voet op de maan zette. „Een geweldige prestatie, waarmee Amerika zich revancheerde. Tegenwoordig werken Amerikanen en Russen nauw samen bij de ontwikkeling van het ISS (International Space Station) in de ruimte, maar men wil verder. In 2020 wil Washington een permanent bemand station op de maan hebben en in 2037 moet de eerste mens op Mars landen. Dat is tenminste de planning”, aldus ruimtevaartspecialist Scott Pace van de researchorganisatie Rand Corporation.

Voor de Amerikaanse ruimtevaartsuccessen werd volgens hem overigens duur betaald. „Kijk naar het voortijdig einde van de Apollo I en naar de rampen met de spaceshuttle Challenger in 1986 en met de Columbia, die begin 2003 verbrandde bij terugkeer in de dampkring.”

Zijn er volgens Pace nog andere belangrijke resultaten waarop NASA trots mag zijn behalve de verschillende Apollolandingen op de maan? „O, zeker”, zegt hij, „de Hubbletelescoop. Maar dat is een gezamenlijk project met de Europese ruimtevaartorganisatie ESA. Verder zijn er ongetwijfeld militair-strategische successen te melden, maar daar praat men niet over. Veel mensen denken dat de NASA een puur civiel-wetenschappelijke organisatie is, maar dat is niet zo. De NASA stuurt regelmatig militaire satellieten de ruimte in waarover weinig bekend wordt gemaakt. In dit opzicht is het nuttig om te wijzen op de nieuwe militaire uitdaging: de Chinese uitdaging, zoals die in Washington tegenwoordig wordt geformuleerd.

„China wordt steeds actiever in de ruimte en Washington wordt daar nerveus van. Tenminste, dat zegt men. Maar misschien wordt er overdreven in de hoop dat het parlement dan de benodigde extra fondsen beschikbaar stelt. Overigens komt er langzamerhand een discussie op gang over de vraag of men niet een deel van de taken van NASA kan uitbesteden aan commerciële bedrijven die de ruimte beginnen te ontdekken. De NASA kan zich dan concentreren op kerntaken. Dat is financieel misschien verstandiger. Vergeet niet dat de NASA een gigantische bureaucratie is en zulke bureaucratieën werken in het algemeen niet efficiënt. Als een deel van de NASA-taken uitbesteed wordt, kan men waarschijnlijk kostbare belastingdollars sparen”, aldus Scott Pace.