Karadzic gevangen
Als er een lijst van ’s werelds grootste criminelen bestond, zou zijn naam zeker in de top 10 zijn beland. De ”Osama bin Laden van Europa”, zoals hij wel is aangeduid, zit in de cel. Bijna dertien jaar nadat Radovan Karadzic onderdook, kwam er vrijdag een eind aan zijn vogelvrije bestaan.
De vangst van Karadzic is van ongewoon grote betekenis. De voormalige Bosnisch-Servische leider wordt rechtstreeks verantwoordelijk geacht voor de dood van zeker 7000 moslimmannen in Srebrenica in juli 1995. Daarnaast werd hij beschouwd als de genius achter de oorlog in Bosnië-Herzegovina in zijn streven naar een etnisch zuiver Groot-Servië. Deze strijd kostte zeker 200.000 mensen het leven en bracht een miljoenenstroom aan vluchtelingen op de Balkan teweeg. Het bloedbad wordt beschouwd als het ergste in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog.Dat Karadzic nu achter slot en grendel zit, is dus een pleister op vele wonden. Allereerst die van de directe nabestaanden, die vorige week nog de massaslachting van Srebrenica herdachten. Weliswaar kan deze pleister niet de pijn van de talloze verliezen wegnemen, maar het genezingsproces van een tot in de wortel geraakte samenleving kan erdoor bevorderd worden.
Iets dergelijks geldt voor de Dutchbatters, de Nederlandse militairen die als gevolg van de moordpartij in Srebrenica nog kampen met een onverwerkt verleden. Vaak is hen nagedragen dat ze geen hand hebben uitgestoken om dit bloedbad te verhinderen. Naar verwachting zal uit het proces van Karadzic blijken wie de echte schuldige was. Dat kan een ander licht werpen op het aandeel dat Nederland hierin heeft gehad en de mate waarin deze militairen daadwerkelijk gefaald hebben.
Het is ook een pleister op de wond van het Joegoslaviëtribunaal in Den Haag, dat dertien jaar op deze dag heeft moeten wachten. Drie jaar geleden beweerde hoofdaanklager Del Ponte al dat ze er zeker van was dat Karadzic zich nog in Bosnië bevond en dat hij eerdaags uitgeleverd zou worden. Verschillende malen stootte ze haar neus bij bezoeken aan en onderhandelingen met Belgrado. En nu, terwijl het tribunaal bezig is zijn biezen te pakken, wordt de vogel gevangen.
Terecht noemt de nieuwe openbaar aanklager van het Joegoslaviëtribunaal, Brammertz, dit een belangrijke dag voor het internationaal recht. Het is zeer de vraag of deze oorlogsmisdadiger ook gevangen zou zijn zonder internationaal opsporingsbevel en druk van de Europese Unie. De huidige regering heeft er blijk van gegeven gevoelig te zijn voor die druk en de EU liet vanmorgen weten dat dit een belangrijk struikelblok voor toetreding van Servië tot de EU wegneemt. Prima, al blijft er nog een andere hindernis, in de persoon van Karadzics evenknie, Mladic.
Brammertz voegde eraan toe dat hiermee bewezen is dat niemand buiten bereik van de wet is en dat vroeg of laat alle voortvluchtigen voor de rechtbank zullen verschijnen. Dat klinkt wat hoogdravend voor een aanklager, maar dit geldt ten diepste niet alleen Karadzic maar ook Mladic -al of niet opgepakt- en ieder van ons. Die notie ontslaat echter geen enkele overheid van de plicht om het recht te handhaven en het kwaad te bestraffen.