Het kabinet denkt erover de steeds uitdijende AWBZ af te slanken. Zorgverzekeraars en gemeenten moeten binnen afzienbare tijd een deel van die zorg overnemen, omdat zij de kosten beter in de hand zouden kunnen houden. Maar dat is slechts toekomstmuziek. Op de Noord-Veluwe hebben we nú een probleem. Er zijn lange wachtlijsten voor verzorgingstehuizen en diverse zorginstellingen hebben al grote financiële tekorten.Het regionale Zorgkantoor zegt dat het budget voor de regio op is. Ook al zijn er in andere regio’s overschotten en heeft de Nederlandse Zorgautoriteit bepaald dat de Zorgkantoorregio’s de productieruimte onderling kunnen herverdelen, de Zorgkantoren zijn niet van zins om hieraan mee te werken.

Het sterke van onze regio is dat mensen heel lang in hun eigen huis kunnen blijven wonen, doordat de omgeving zulke goede mantelzorg verleent. Maar als die mantelzorg zijn grens heeft bereikt, hebben de cliënten vaak meteen intensieve zorg nodig: ze moeten naar een zorginstelling. En daar is het regionale zorgbudget kennelijk niet op berekend, want dat gaat uit van een gemiddelde tussen intramurale en extramurale zorg. Je zou kunnen zeggen dat wij als regio worden afgestraft vanwege onze sterke mantelzorg. Ouderen op de Noord-Veluwe krijgen daardoor niet de zorg waar ze recht op hebben.

Andere regio
Veel zorginstellingen in onze regio hebben de maximale productieafspraken bereikt, en krijgen van het zorgkantoor geen geld als ze daar overheen gaan. Dit betekent dat mensen niet kunnen kiezen voor de zorgaanbieder die ze willen, want die heeft geen plaats meer. Er is sowieso bijna geen keus, want alle zorginstellingen hebben wachtlijsten. En voor mensen die niet meer kúnnen wachten, betekent het dat ze elders in het land een plaats moeten vinden. Dat kan zomaar Zeeland, Limburg of Amsterdam worden, al hebben ze hun hele leven op de Veluwe gewoond.

En het is nog erger: niet alleen zijn de budgetten ontoereikend, het aantal bedden in zorginstellingen is de laatste jaren ook verminderd. Het streven is namelijk dat mensen zo lang mogelijk thuis blijven wonen. Bovendien heeft het zorgkantoor bij de invoering van de marktwerking in de zorg de budgetten van zorgverleners op voorhand met 10 procent verminderd, om ruimte te scheppen voor nieuwe aanbieders. Maar niemand van ons heeft de indruk dat dit verlies door nieuwe aanbieders is gecompenseerd.

We struikelen inmiddels over de voorbeelden. En het ernstige is: achter al die voorbeelden schuilen verhalen over mensen die intensieve zorg nodig hebben, en daarover in grote onzekerheid verkeren.

In de kern Doornspijk is in april 2007 het woon-zorgcomplex Hart van Thornspic geopend. Ouderen kunnen hier zelfstandig wonen, maar krijgen de benodigde zorg van een zorgaanbieder. Dit is een belangrijke voorziening in een kleinere kern. Het zorgkantoor in Zwolle heeft echter geoordeeld dat de zorg die hier geboden wordt de productieafspraken overstijgt. Er is dus geen geld voor.

De zorgaanbieder betaalt sinds het begin de zorg uit eigen reserves, maar iedereen weet dat dit niet lang kan duren. Dan kunnen de dertig mensen die nu in Hart van Thornspic wonen, de zorg die ze nodig hebben, niet meer in hun eigen omgeving ontvangen.

Keuzevrijheid
Verder klagen inwoners in onze regio over een gebrek aan keuzevrijheid. En dat was nu juist een van de doelstellingen van de marktwerking in de zorg. Zorgaanbieders zijn gebonden aan productieafspraken. Voor extra productie krijgen ze niet extra betaald. Dit betekent dat cliënten die voor een zorgverzekering in natura hebben gekozen, de gevraagde zorg vaak niet krijgen, of op een lange wachtlijst terechtkomen. Voor mensen met een persoonsgebonden budget wordt soms een uitzondering gemaakt, omdat zij geld meebrengen voor een behandeling die buiten de productieafspraken met het Zorgkantoor om kan gaan.

Een nijpend voorbeeld is ook zorgcentrum De Aanleg in Harderwijk. De Aanleg begeleidt ouderen met als doel hen zo lang mogelijk thuis te laten wonen, maar het zorgcentrum krijgt steeds minder middelen om de juiste zorg te kunnen bieden. Het is de vraag of De Aanleg de doorgaande bezuiniging kan opvangen. Daardoor komt een hele groep ouderen in de kou te staan.

In Nunspeet gebeurt het regelmatig dat ouderen die altijd in het dorp hebben gewoond en gewerkt de laatste jaren van hun leven in een verzorgings- of verpleeghuis elders in het land moeten doorbrengen. Momenteel staan er vijftig mensen op de wachtlijst van Nunspeetse verzorgingshuizen. Het komt voor dat mensen na een verblijf van maximaal zes weken op een plaats voor kortdurend verblijf in een verpleeghuis weer naar huis worden gestuurd.

Dit heeft alles te maken met de vermindering van het aantal intramurale plaatsen en de beperkende limieten voor de ’zorgproductie’. In onze ogen is dat onmenselijk. De zorg in onze regio voldoet niet aan de eisen die we met z’n allen hebben afgesproken.

Totaalbeeld
Laten we niet dromen over de toekomst. Wij staan nú voor de opgave om de juiste zorg te verlenen, in de juiste mate en met de juiste kwaliteit, aan iedere burger die dat nodig heeft.

Het is maar de vraag of wij de enige regio zijn die hiermee problemen heeft. Wij zouden graag willen weten hoe andere gemeenten ervoor staan. We zien graag een totaalbeeld op basis waarvan de Tweede Kamer kan zien wat de kernproblemen zijn die aangepakt moeten worden.

En wij willen in ieder geval een oplossing voor de zorgaanbieders in onze regio die hun nek uitsteken om cliënten te helpen, maar daar momenteel geen cent voor betaald krijgen. Het is zot dat er in andere regio’s ongebruikte overschotten zijn, terwijl er op de Noord-Veluwe een tekort is. In onze ogen is het geen oplossing om mensen te verhuizen naar de zorg, de zorg moet dicht bij de mensen komen. Dat is de meest efficiënte en meest bevredigende oplossing.

Een discussie over de toekomst van de WMO en van de AWBZ is absoluut gewenst. Wij zijn niet tegen afschaffing van de AWBZ en ook niet tegen meer verantwoordelijkheden vanuit de WMO. Maar het oplossen van de huidige problematiek heeft wat ons betreft de hoogste urgentie. Het is schrijnend dat we het kwetsbare mensen aandoen om hun laatste levendagen ver van huis, in eenzaamheid door te brengen.

De auteurs zijn wethouders Volksgezondheid in respectievelijk Elburg, Ermelo, Harderwijk, Nunspeet, Oldebroek en Putten.