Het voornaamste officiële tarief stijgt van 4 naar 4,25 procent. De commerciële banken zijn daardoor duurder uit als zij lenen bij de ECB. President Jean-Claude Trichet liet op zijn toelichtende persconferentie in het midden of de komende tijd meer stappen noodzakelijk zijn. Hij acht dat in ieder geval niet vanzelfsprekend. De aandelenbeurzen reageerden positief op die terughoudendheid.De in Frankfurt gevestigde instelling heeft de draad weer opgepakt, zou je kunnen zeggen. In december 2005 gaf zij het startschot voor een reeks van intrestverhogingen, vanaf een historisch lage bodem van 2 procent. Via aanpassingen van telkens 0,25 procent en met tussenpozen van enkele maanden ging het naar een verdubbeling: 4 procent in juni 2007. De inschatting toen was dat er in de herfst nog een of twee bijstellingen in opwaartse richting zouden volgen.

Onder invloed van de kredietcrisis liep het anders. Spanningen, heftige koersbewegingen en grote onzekerheid op de financiële markten deden de monetaire autoriteiten besluiten af te zien van een verdere verkrapping van het kredietbeleid. Terwijl de Federal Reserve (Fed), het stelsel van centrale banken in de VS, met behulp van enkele agressieve verlagingen probeerde de rust te herstellen en de economie te behoeden voor een recessie, maakte de ECB pas op de plaats, met regelmatig de waarschuwing voor het gevaar van een aanwakkerende inflatie.

Het dilemma dat zich vorig jaar augustus voor haar aftekende, duurt voort tot op de dag van vandaag, en is als gevolg van de verslechterde omstandigheden zelfs verzwaard. De oplopende geldontwaarding vraagt om inzet van het rentewapen, maar zo’n ingreep werkt negatief uit op de toch al haperende groei.

De ECB geeft nu voorrang aan het eerste. Zo hoort het ook. Conform haar opdracht dient zij haar aandacht primair te richten op het handhaven van prijsstabiliteit. In de praktijk wil dat zeggen: ervoor zorgen dat op langere termijn de inflatie de grens van 2 procent niet overschrijdt.

Begin deze week meldde Eurostat, het EU-bureau voor de statistiek, dat het tempo opnieuw is versneld. In juni lagen de prijzen in de eurozone gemiddeld 4 procent boven het peil van twaalf maanden eerder. In mei was dat 3,7 procent. Dat zijn recordpercentages voor de periode sinds de invoering van de gemeenschappelijke munt. Het betekent de hoogste stand in zestien jaar. De almaar stijgende internationale noteringen van olie en voedsel vormen de belangrijkste oorzaak van de ontsporing.

Inmiddels rinkelen de alarmbellen. De vrees voor terugkeer van de dramatische inflatieniveaus uit de jaren zeventig van de vorige eeuw wakkert aan. In 1975 schreven we de ontwikkeling op dit punt in Nederland zelfs met dubbele cijfers. Ook het woord stagflatie duikt regelmatig op, de aanduiding voor een combinatie van een forse inflatie en een stagnerende conjunctuur. Eurocommissaris Almunia (Economische Zaken) sprak deze week wat dit betreft van een „onmiskenbaar risico.”

Tegen de achtergrond van een en ander wekt de renteverhoging van de ECB geen verbazing. Niets doen zou haar geloofwaardigheid op het spel zetten. Wie inflatiebestrijding hanteert als het hoogste doel, kan op dit moment niet met de armen over elkaar blijven toekijken.

Trichet en zijn medebestuurders hopen met hun jongste beslissing vooral te voorkomen dat in de samenleving de overtuiging zich gaat nestelen dat we rekening moeten houden met steeds hogere prijzen in de toekomst. Vat die verwachting post, dan realiseert die zich vanzelf, want werkgevers zullen zich dan indekken door alvast hun producten duurder te maken en werknemers zullen hun koopkracht op peil proberen te houden door stevige cao-eisen op tafel te leggen.

Dat alles mondt uit in een loon-prijsspiraal, die als hij eenmaal in gang is gezet, moeilijk valt te doorbreken. Al maandenlang roept Trichet de sociale partners herhaaldelijk op om door matiging zogeheten tweederonde-effecten te vermijden. Hij herinnert eraan hoe in de jaren zeventig het haasje-over-springen van lonen en prijzen leidde tot een lange tijd van lage groei en werkloosheid.

De rentestap moet alle partijen het vertrouwen geven dat zij niet hoeven te anticiperen op een blijvend hoge inflatie. „Zij kunnen op ons rekenen. Wij leveren prijsstabiliteit. Dat is ons mandaat, dat is onze plicht”, verklaarde Trichet donderdag in krachtige bewoordingen.