Het nee bij het referendum in Ierland dwingt hem echter vooral veel energie te stoppen in het zoeken van een uitweg uit de daardoor ontstane impasse rond het Verdrag van Lissabon.Het onder zijn regie benoemen van een president voor de Unie kan hij zelfs helemaal vergeten. Dat punt verdwijnt als gevolg van de jongste crisis voorlopig van de agenda.

Wat een ondankbaar volkje. Innen ze daar aan de westflank van ons werelddeel door de jaren heen tientallen miljarden euro’s aan subsidie uit Brussel, met behulp waarvan ze zich ontwikkelen van een arme agrarische gemeenschap tot de op een na rijkste lidstaat, en blokkeren ze vervolgens de voortgang van het eenwordingsproces. Eerst volop profiteren en daarna dit. Schande! Bovendien vormen ze minder dan 1 procent van alle EU-onderdanen. Uiteindelijk gingen er nog geen miljoen Ieren naar de stembus; op een totaal van bijna 490 miljoen Europeanen. Toch te gek voor woorden dat zo’n kleine groep de zaak in het honderd stuurt.

Het zou niet verbazen als dergelijke redeneringen in Parijs binnenskamers klinken. Minister van Buitenlandse Zaken Kouchner had vooraf in ieder geval gewaarschuwd dat de eilandbewoners het eigenlijk niet konden maken om de hervormingsplannen af te wijzen. Maar enkele dagen na de fatale uitslag draaide hij bij. „We zijn allemaal Ieren”, heette het toen. Hij had inmiddels begrepen dat verwijten in de richting van de betrokkenen averechts uitpakken.

Want, hoe je het ook wendt of keert: zij hebben gewoon recht op hun nee. De spelregels zijn immers zoals ze zijn. Elk land mag afzonderlijk beslissen over een nieuw verdrag. Dat treedt pas in werking als ze allemaal hun goedkeuring eraan hechten. Die praktijk voorkomt dat een soevereine natie iets opgelegd krijgt wat ze absoluut niet wenst. Trouwens, wat zou er gebeurd zijn als in meer lidstaten een referendum was uitgeschreven? Geen van de overige 26 durfde dat instrument van de rechtstreekse democratie in te zetten. Dat zegt genoeg.

We respecteren het resultaat en we moeten met elkaar een oplossing bedenken, luidt dan ook de officiële benadering. Het zou wel erg arrogant zijn om te zeggen: zoek het zelf maar uit, graag - en anders doe je niet meer mee. Frankrijk en Nederland hebben al helemaal weinig recht van spreken, want zij veroorzaakten drie jaar geleden door de verwerping van de ontwerpgrondwet precies eenzelfde situatie als nu.

Nee, laten de politici eens bij zichzelf te rade gaan. Het negatieve vonnis van enkele weken terug valt namelijk niet aan te merken als een incident. Wat dat betreft liep het al te vaak mis bij een referendum. De opstelling van de Ieren illustreert opnieuw de kloof tussen burger en elite, bevestigt dat Brussel door veel mensen als een bedreigende macht wordt ervaren.

Het Europese project is onmiskenbaar een succes, maar het lukt niet de verworvenheden in dit verband overtuigend voor het voetlicht te halen. De integratie droeg bij tot vrede en welvaart op ons continent. En toch, de tragiek: de EU blijkt niet geliefd onder de bevolking. Als die naar het stemhokje mag, voeren bij de oordeelsvorming opeens allerlei algemene gevoelens van onbekendheid, onzekerheid, angst, wantrouwen en afkeer de boventoon.

De burger meer betrekken bij Europa, de voordelen van de samenwerking aan de man brengen: dat is en blijft de uitdaging, de gezamenlijke missie van de politieke voorhoede in Europa, waar de Ieren nog eens nadrukkelijk de aandacht op hebben gevestigd.

A. A. C. de Rooij

Reageren aan scribent? buza@refdag.nl.