Turkije waarschuwde ervoor dat het de betrekkingen met de Europese Unie zal „heroverwegen” als zo’n datum niet in het komende jaar bekend wordt gemaakt.

In de slotverklaring van de bijeenkomst in Brussel werd gezegd dat de belangrijke stappen die Turkije op politiek en economisch gebied heeft gezet om aan de criteria tegemoet te komen, de opening van onderhandelingen dichterbij hebben gebracht.

In augustus heeft het Turkse parlement de doodstraf afgeschaft, rechten toegekend aan de Koerdische minderheid en stappen gezet om beperking van de persvrijheid af te bouwen - allemaal eisen die de EU al lange tijd aan Turkije stelde.

Met het achterwege laten van een datum voor onderhandelingen volgen de regeringsleiders de aanbevelingen van de Europese Commissie, die heeft gezegd dat de vereiste rechten van meningsuiting, godsdienst en vereniging in Turkije nog niet voldoende zijn gegarandeerd.

Javier Solana, coördinator buitenlands beleid van de EU, had er donderdag wel bij de regeringsleiders op aangedrongen Turkije een „teken van hoop” te geven.

Turkije is in 1999 met twaalf andere landen als kandidaat voor toetreding aangemerkt. Hoewel het zich als een van de eersten aanmeldde, is Turkije de enige van de dertien die nog steeds geen uitzicht heeft op toetreding. Tien landen -Polen, Hongarije, Estland, Letland, Litouwen, Tsjechië, Slowakije, Slovenië, Cyprus en Malta- zullen op de EU-top van 11-12 december in Kopenhagen worden uitgenodigd per 1 januari 2004 toe te treden, terwijl Roemenië en Bulgarije in 2007 hopen te worden opgenomen.

„Als de EU binnen 2003 geen besluit neemt om onderhandelingen met Turkije te beginnen, zullen de betrekkingen tussen Turkije en de EU daar ernstig onder lijden en zal Turkije gedwongen zijn alle aspecten van zijn betrekkingen met de EU te herzien”, zei de Turkse minister van Buitenlandse Zaken, Sukru Sina Gurel.

Turkije had bij zijn campagne om toegelaten te worden steun gekregen van de VS, die Turkije als moslimland en NAVO-lid hard nodig hebben in hun oorlog tegen het internationaal terrorisme.

Kandidaat-lid Cyprus heeft problemen die direct verband houden met Turkije. De EU wil Grieks- en Turks-Cyprus samen opnemen, maar daar is verzoening tussen de twee delen voor nodig en de onderhandelingen daarover zijn vastgelopen. De EU stelde 200 miljoen euro financiële hulp voor de periode 2004-2006 in het vooruitzicht als de Turks-Cyprioten erin toestemmen met de Grieks-Cyprioten samen toe te treden.