Het geld, dat nodig is om de schuldenpositie te verbeteren, harkt Fortis op verschillende manieren bijeen. Er worden nieuwe aandelen en obligaties uitgegeven en bepaalde bezittingen worden verkocht. De Chinese verzekeraar Ping An, die al voor bijna 5 procent eigenaar is van Fortis, koopt voor 75 miljoen euro aandelen.Verder krijgen aandeelhouders geen tussentijds dividend (deel van de winst) uitgekeerd. Het jaardividend krijgen zij in aandelen, zodat Fortis winst kan gebruiken om de balans te stutten.

Hoewel in de markt al enige tijd gespeculeerd werd dat Fortis verlegen zit om geld, reageerden aandeelhouders gealarmeerd op de draconische ingreep. „Het schrappen van het tussentijdse dividend geeft aan dat de situatie bij Fortis vrij hectisch is”, zei een handelaar.

De stap past in een trend waarin banken wereldwijd vers kapitaal zoeken om hun door de kredietcrisis gehavende balansen op te poetsen. Kortgeleden lanceerden grote banken zoals Royal Bank of Scotland en Barclays ongekend grote emissies.

Fortis sprak van „uitzonderlijke maatregelen wegens uitzonderlijke omstandigheden.” Vorig jaar kocht het concern delen van ABN AMRO voor 24 miljard euro, vlak voordat de kredietcrisis uitbrak. Op dit moment wordt de Nederlandse bank geïntegreerd in de eigen organisatie.

Rondom de historische overname kampt Fortis met tegenvallers. Zo moet Fortis op last van de Europese Commissie bepaalde onderdelen uit de verworven boedel met verlies doorverkopen. Delta Lloyd moest voor veel geld uitgekocht worden bij de verzekeringsdochter van ABN AMRO. En dit alles op het moment dat de bankenwereld kraakt onder het geweld van de kredietcrisis. Fortis heeft al zo’n 2 miljard euro moeten afschrijven op riskante beleggingen.

Wat op dit moment een extra risico vormt voor Fortis, is dat de winstgevendheid, die belangrijk is bij het repareren van de slechte kapitaalpositie, een knauw krijgt van de slechte markt. „Gaan we minder verdienen op onze aandelenportefeuille? Moeten we meer afschrijven op onze leningen? We hebben geen kristallen bol, we weten dat nog niet”, zei financieel directeur Gilbert Mittler.

In elk geval verzekerde Votron dat als onaangename verrassingen Fortis treffen, de maatregelen afdoende buffers opleveren. Financieel analist Ton Gietman van Petercam is sceptisch. „Dat Fortis door de zure appel bijt, zal eerst opluchting sorteren. Maar als de markt verslechtert en Fortis meer verliezen moet nemen, zullen zorgen snel terugkeren.”

Votron stelde zaken al eerder rooskleuriger voor dan ze zijn. De topman zei bijvoorbeeld in april nog dat het dividendbeleid ongewijzigd zou blijven. De Vereniging van Effectenbezitters (VEB) uitte donderdag dan ook felle kritiek op Votron en stelde dat zijn bonus van 2,5 miljoen euro voor de ’geslaagde’ overname van ABN AMRO „voorbarig en onterecht” was.

De VEB krijgt bijval van beleggingsexpert en hoogleraar Jaap van Duijn. Die noemt de enorme bonus „bizar.”

„Dit is buitengewoon teleurstellend. Wij hadden tot nu toe de indruk dat dit niet zou gebeuren. Ik had dit niet op deze manier verwacht”, zei Jan Maarten Slagter, directeur van de VEB. Slagter vindt het jammer dat de uitgekeerde bonus aan Votron voor de overname van ABN AMRO niet meer kan worden teruggedraaid. Votron ontving behalve de 2,5 miljoen euro een salarisverhoging van 73 procent tot 1,3 miljoen euro.

In een toelichting op de noodgreep van Fortis zei Votron dat de overname van ABN AMRO „nog steeds de meest wijze en beste beslissing” was die Fortis kon nemen. „Maar op dat moment wisten we ook niet dat de marktomstandigheden zo zouden verslechteren.”

Van Duijn zet vraagtekens bij die uitspraak. „Fortis kon weten dat er een kredietcrisis aankwam. Het concern had zelf risicovolle leningen gekocht en kon in de boeken kijken bij ABN AMRO, dat met dezelfde problemen kampte”, aldus Van Duijn. „Dat ze het niet konden weten, klinkt dan niet erg geloofwaardig.” Votron moet volgens de hoogleraar dan ook „de hand in eigen boezem steken.”