Dat zei studiesecretaris E. Ottenheijm van de Katholieke Raad voor Israël (KRI) maandag tijdens een symposium in Amsterdam ter gelegenheid van het vijftigjarig bestaan van de raad. Joden en rooms-katholieken zullen het volgens hem wellicht nooit eens worden over de „morele beoordeling” van Pius XII, die er van verschillende zijden van wordt beschuldigd te hebben gezwegen over de Jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog.Maar in het belang van de „gezamenlijke zoektocht naar de historische waarheid” moet het Vaticaan alle historici toegang geven tot al het archiefmateriaal over Pius XII, vindt Ottenheijm. Een gezamenlijke Joods-katholieke commissie die sinds 1999 de rol van het Vaticaan tijdens de holocaust onderzocht, legde in juli haar werk neer omdat een deel van het Vaticaanse archief voor haar gesloten bleef.

Ottenheijm vindt dat het debat over Pius XII moet worden losgemaakt van enerzijds de religieuze en politieke dialoog met het Jodendom en anderzijds de zaligverklaring van Pius XII. Door het zaligverklaringsproces voorlopig stop te zetten, kan het Vaticaan daaraan bijdragen, aldus Ottenheijm.

Zwijgen onacceptabel
De theoloog dr. H. Jansen nam het vorig jaar in zijn boek ”De zwijgende paus” voor Pius XII op. De kerkvorst heeft wel degelijk diverse malen in bedekte termen de nazi-ideologie aan de kaak gesteld, aldus Jansen. Volgens de kerkhistoricus Th. Salemink veronachtzaamt Jansen de politieke kant van de kwestie. „Het weigeren om een publiek protest te laten horen, is de politieke keuze van de met absoluut kerkelijk gezag beklede leider van de katholieke wereldgemeenschap”, aldus Salemink, docent aan de Katholieke Theologische Universiteit Utrecht.

Omdat de RK-Kerk toen nog een politieke macht was, kon de paus volgens Salemink niet volstaan met „spirituele of pastorale boodschappen.” „Vanuit een politieke beoordeling van de zaak was het zwijgen van Pius XII onacceptabel.”