Dit militaire vertoon past in het beeld van frequente demonstraties van Russische militaire macht die Poetin sinds februari 2007 heeft verordend met zijn antiwesterse beleid. Sindsdien zagen we grootschalige Russisch-Chinese militaire oefeningen in de Oeral, hervatting van patrouilles van nucleaire bommenwerpers, vlootvertoon op de grote zeeën, proeflanceringen van kernwapens, raketdreigingen tegen Polen, Tsjechië en Oekraïne en zeer recentelijk nog het neerschieten van een Georgisch onbemand toestel en Russische troepenversterkingen in de separatistische regio van dat land, Abchazië.Wat moeten we denken van deze parade en ander militair machtsvertoon? Wordt Rusland weer een militaire dreiging voor het Westen?

Politieke parade

Voor het afnemen van militaire parades stonden de Sovjetleiders destijds op het Leninmausoleum. Van die ideologische erfenis willen de huidige Kremlinleiders kennelijk af, want Medvedev en Poetin stonden op een podium voor een groot scherm dat het zicht aan het mausoleum onttrok. In de Sovjettijd kon je conclusies trekken uit de volgorde (van belangrijkheid) waarin de Sovjetleiders stonden opgesteld.

Nu was het opvallend dat president (Medvedev), premier (Poetin) en minister van Defensie (Serdjoekov) naast elkaar stonden, omringd door gepensioneerde generaals. Daarbij was niet alleen Medvedev, maar ook Poetin voortdurend in beeld. Dat geeft aan dat Poetin, die deze parade weer van stal heeft gehaald, met zijn nieuwe functie eerder een gelijke dan een ondergeschikte is van zijn opvolger Medvedev.

Militaire parade

Het militaire machtsvertoon van 9 mei was al in januari aangekondigd en verscheen regelmatig in de Russische media. In totaal duurde de wapenschouw bijna vijf kwartier.

Maar was het nu wel zo indrukwekkend? Het merendeel bestond uit een defilé van soldaten, het rollend en vliegend materieel nam slechts ruim tien minuten in beslag. Natuurlijk wilden de machthebbers voor deze parade -als onderdeel van het beleid dat Rusland terug is als supermacht en als zodanig erkend wil worden- het beste en dus modernste beentje voorzetten. Maar het meeste wapentuig was minstens 25 jaar oud, met uitschieters naar veertig en vijftig jaar. Van het rijdend materieel waren slechts een luchtdoelsysteem, enkele voertuigtypes en een paar mobiele raketsystemen modern te noemen. En in de lucht eigenlijk alleen maar één type gevechtsvliegtuig.

Bij de gewenste erkenning van supermachtstatus speelt het bezit van kernwapens een grote rol, daarmee maak je indruk in de internationale arena. Het was dan ook niet verwonderlijk dat op deze parade de nadruk lag op kernwapens. Rijdend een intercontinentaal ballistisch raketsysteem en in de lucht drie typen van nucleaire bommenwerpers. Hoewel het mobiele systeem nieuw is loopt de ouderdom van de bommenwerpers uiteen van twintig tot ruim vijftig jaar, niet echt modern dus. De parade was -voor wat het militaire materieel betreft- slechts kort van duur, toonde maar weinig modern wapentuig en legde de nadruk op de nucleaire afschrikkingsmacht.

Hoewel wellicht niet zo bedoeld, gaf de militaire parade een goede weerspiegeling van de status van Moskous strijdkrachten. Die is zowel naar personeel als naar materieel niet florissant te noemen.

Gevechtsgereedheid

Sinds de ’wende’ van 1991 hebben de Russische generaals geweigerd het leger drastisch te reorganiseren naar de eisen van deze tijd, waarin niet meer een conflict met westerse legers maar met guerrillagroeperingen centraal staat. De Russische legerleiding, maar ook haar politieke leiders, houdt echter vast aan een omvangrijk leger dat traint voor een grootschalig conflict. Met de recente verkorting van de dienstplicht zijn daartoe jaarlijks nog veel meer dienstplichtigen nodig. Alleen zijn die er niet meer in voldoende aantallen, onder meer vanwege ontduiking, slechte gezondheid en een sterke vermindering van de bevolking.

Ook materieel staat de krijgsmacht van het Kremlin er niet rooskleurig voor. De militaire industrie kan in stand blijven omdat Rusland -als grootste wapenexporteur ter wereld- overal zijn wapentuig aan de man brengt, behalve voor het eigen leger. Dat ontvangt jaarlijks slechts enkele tientallen nieuwe tanks op een totaal van 23.000 meest verouderde. Ook door corruptie gaat de staat van het materieel steeds verder achteruit, ondanks grootse investeringsplannen.

Beer

We zagen op 9 mei op het Rode Plein een parade van een land dat zucht naar erkenning als supermogendheid maar dat vooralsnog niet beschikt over strijdkrachten waarmee dat machtsdenken ook militair is waar te maken. Kor tom, de Russische beer brult wel weer, maar heeft nog een manke poot.

De auteur is Ruslandkundige en als onderzoeker internationale veiligheid verbonden aan het Nederlands Instituut voor Internationale Betrekkingen Clingendael.