Het is en blijft een klein beestje, zo blijkt gistermiddag aan boord van de ZK-49 Twee Gebroeders.Na een korte trek op de Waddenzee halverwege tussen Lauwersoog en Schiermonnikoog storten de garnalen in de opvangbak op het dek van de kotter. Maar ook krabben, kleine scholletjes en zelf enkele wijtingen komen mee. „Als je die opensnijdt, komen er allemaal garnaaltjes uit”, zegt schipper Hans van Straten.

Vader en zoons Van Straten varen al jaren op de Twee Gebroeders. Vandaag mag ook kleinzoon Jens mee, hij heeft een dagje vrij van school. In de stuurhut draait Jens aan het stuurwiel en wijst zijn opa op een meeuw die een strategische positie inneemt op een mast.

De 63-jarige Van Straten leeft al bijna veertig jaar van de garnalen. Hij is een van de ongeveer 200 garnalenvissers in Nederland. Kenmerkend is dat de vangst direct aan boord wordt gekookt. Daardoor krijgt de garnaal -„het snoepje van de zee”- zijn typerende roze kleur.

De vaderlandse garnalenvloot voert jaarlijks ruim 10 miljoen kilo Noordzeegarnalen aan. De prijs per kilo ligt aan de afslag in Lauwersoog op ongeveer 6,50 euro.

De kunst van het pellen is om het staartje van de garnaal iets omhoog te buigen, het staartje er voorzichtig af te trekken, in het lijf te knijpen en het minieme stukje vlees naar buiten te halen. Het vergt geduld en oefening. De Van Stratens gaat het gemakkelijk af, de opstappers gistermiddag wat minder.

Tot 1990 werden de garnalen in Nederland gepeld. Gewoon thuis aan de keukentafel in vissersdorpen als Urk en Volendam. Vaak een leuke bijverdienste voor moeders en kinderen. ’s Ochtends stonden de plastic zakken met ongepelde garnalen voor de deur, ’s avonds werd het ’vlees’ weer opgehaald.

Toen het thuispellen vanwege de hygiëne werd verboden, verdween de ongepelde Hollandse garnaal naar Marokko. Een tijdrovende en dure weg. Maar het was niet anders. De garnaal liet zich moeilijk pellen doordat hij klein en onregelmatig is.

In de afgelopen decennia werden diverse machines getest, maar de rendementen waren tot nog toe te laag en de nacontrole te arbeidsintensief om te kunnen concurreren met de kwaliteit en de kosten van handpellers in Marokko.

Maar na een ontwikkeling van tientallen jaren nam Nederlands grootste verwerker van Noordzeegarnalen, Heiploeg in Lauwersoog, gisteren een pelstation met veertien machines in gebruik. Per uur verwerkt een machine 5 tot 7 kilo ongepelde garnalen.

Volgens Hans Luit, commercieel directeur van Heiploeg, ontdoen de machines „snel en vakkundig” de beestjes van hun pantser. „De verfijnde smaak blijft behouden en transport naar vergelegen handpelstations is niet meer nodig.”

De pelmachine, bedacht door vader en zoon Appie en Klaas Kant uit Lauwersoog, is concurrerend. Het rendement is volgens Heiploeg, dat jaarlijks 12,5 miljoen kilo garnalen verwerkt, vergelijkbaar met handmatig pellen. De belangrijkste afzetmarkt voor de Noordzeegarnaal is België.

Heiploeg heeft al tien extra machines besteld. De komende jaren blijft het bedrijf (jaaromzet 200 miljoen euro) overigens nog wel gebruikmaken van de diensten van garnalenpellers in Marokko.

Voor schipper Van Straten aan boord van de ZK-49 verandert er weinig. „De prijs van de garnaal is goed. Er is nog altijd meer vraag dan aanbod.”