Een monument wilde de Franse generaal Marmont maken. Alle Nederlanders zouden voorgoed moeten weten dat Napoleon hier had geheerst. En stiekem hoopte Marmont dat hijzelf ook een stukje van die eer zou meepikken. Bovendien zou hij vanaf de piramide op de Utrechtse Heuvelrug vijandelijke troepen op tijd kunnen ontdekken.De generaal zat in 1804 met zijn troepen op een strategisch punt. Vanaf de Utrechtse Heuvelrug kon hij met zijn soldaten een eventuele aanval van Engeland snel beantwoorden, waar de Engelsen Nederland ook maar zouden binnendringen. De uitgestrekte heide bood bovendien ruimte aan de ongeveer 18.000 Franse en Nederlandse soldaten.

Het waren deze militairen die in ongeveer een maand tijd een 36 meter hoge aarden piramide bouwden, met daarbovenop een 13 meter hoge houten obelisk. De pas dertigjarige generaal Marmont had het idee overgenomen van de Egyptische piramide van Gizeh, die hij op een van zijn veldtochten had gezien. Pas twee jaar later, in 1806, kreeg het bouwwerk zijn definitieve naam. Koning Lodewijk Napoleon, broer van de Franse alleenheerser, vernoemde de piramide naar de Tsjechische plaats waar Napoleon een veldslag had gewonnen: Austerlitz. In de buurt van de piramide vormde zich daarna een dorpje dat dezelfde naam kreeg.

Het heidelandschap van weleer groeide de afgelopen eeuw dicht, nadat er bomen waren geplant. De piramide bleef een attractie, maar na jaren was er van de oorspronkelijke vorm weinig meer te zien. Alleen de obelisk -die honderd jaar geleden werd vervangen door een stenen exemplaar- bleef een herkenbaar punt.

Gras
De afgelopen jaren is het monument weer voor een groot deel in oude luister hersteld. Verantwoordelijk daarvoor is projectleider Henk Lugtmeijer. „De piramide is vanaf nu toegankelijk voor het publiek, maar hij is nog niet helemaal gereed. In de loop van dit jaar wordt hij verder gerestaureerd.” De moeilijkheid vormt het gras waarmee het bouwwerk is bekleed. „Enkele jaren geleden was de piramide nog helemaal bebost. Die begroeiing is weggehaald. Marmont had hem met heideplag bekleed, maar wij hebben gras gebruikt.”

Dat was echter niet meteen een succes. Met name op de hoeken werd de onderliggende grondlaag al snel zichtbaar. Er was veel geld voor nodig om met een andere methode het gras wel op zijn plaats te houden. De hoge piramide ziet er nog steeds vervallen uit. Van goede begroeiing is slechts op enkele plaatsen sprake. Rond het bouwwerk staat een hek dat ervoor moet zorgen dat bezoekers alleen na betaling van een vergoeding het monument kunnen beklimmen. „We willen rond de piramide een evenemententerrein ontwikkelen. In oktober wordt hier een Frans legerkamp nagespeeld.”

Wat inmiddels wel gereed is, is de metalen trap die naar de top van de piramide leidt. De tachtig treden tellende trap is erg steil. Vanaf de top is Utrecht goed te zien. Ook de televisietoren in Hilversum steekt tegen de horizon af. Bij helder weer zou zelfs de ArenA in Amsterdam zichtbaar moeten zijn. Maar het veel dichterbij gelegen Amersfoort ligt verscholen achter de bossen. De Gelderse Vallei is daarentegen wel te zien.

Informatiecentrum
Het komende jaar wordt niet alleen aan de piramide gewerkt. Enkele honderden meters ervandaan, waar nu alleen nog een parkeerplaats, een speeltuin en een restaurant zijn, wordt een informatiecentrum over de Franse overheersing ingericht. „De aanwezigheid van de piramide is alleen te begrijpen als je de geschiedenis van de Franse tijd kent. Die tijd is belangrijk geweest voor Nederland. Hij heeft de basis gelegd voor de huidige maatschappij.” In het informatiecentrum is vanaf volgend jaar onder andere een audiovisuele presentatie te zien.

Volgens Lugtmeijer weten Nederlanders te weinig van deze periode, terwijl ze wel is opgenomen in de canon van de Nederlandse geschiedenis. De projectleider denkt dat de interesse onder het publiek wel groter zal worden. Hij wil onder andere studiedagen beleggen. „En ik denk dat er ook veel scholen zullen komen.”