Vanaf 2010 krimpt de beroepsbevolking, terwijl de vraag naar arbeid blijft groeien. Het is in de geschiedenis nog niet eerder voorgekomen dat er structureel minder mensen beschikbaar zijn om te werken dan dat er banen zijn. Nu dragen tien werkenden de kosten van twee 65-plussers, in 2040 zijn dat er vijf. In een notendop is dit de kern van de problematiek waarvoor de samenleving de komende jaren gesteld staat.De maatregelen die de commissie-Bakker voorstelt moeten ertoe leiden dat de arbeidsparticipatie omhooggaat en werknemers meer uren gaan werken. De RMU (Reformatorisch Maatschappelijke Unie) is gematigd positief hierover.

Het rapport laat een integrale visie zien met een samenstel van maatregelen. In zijn samenhang kan het een positieve uitwerking hebben. Wanneer er echter in de voorstellen geshopt wordt, dreigt een onevenredige belasting van werkgevers of werknemers. De RMU pleit dan ook bij de verdere uitwerking van de voorstellen voor balans tussen de belangen van alle partijen.

Er is goed nagedacht over de mogelijkheden om de arbeidsparticipatie de komende jaren sterk te stimuleren. Een groot aantal maatregelen is positief te waarderen. Een tiental is herkenbaar, omdat de RMU die in de loop der jaren in haar arbeidsvoorwaardennota’s heeft genoemd. Te denken valt aan loonkostensubsidie voor werkgevers, een ”Poortwachtertoets” (zijn er voldoende inspanningen verricht om weer werk te vinden?) bij dreigend ontslag, fiscale prikkels voor uitkeringsgerechtigden, de invoering van een no-riskpolis voor werkgevers die oudere werknemers in dienst nemen, verlaging van de drempel fiscale scholingsaftrek en verlenging van de arbeidsduur.

Een significant voorbeeld is de vorming van een werkbudget, een persoonsgebonden zelf te besteden budget voor iedereen voor scholing en voor overbrugging van periodes van minder inkomsten. De RMU roept sinds augustus 2004 sociale partners en de overheid op om te komen tot een medewerkersscholingsfonds (Msf), een ’rugzakje’ voor iedere werknemer waaruit diverse scholingskosten betaald kunnen worden.

Heffingskorting
De herwaardering van arbeid door de commissie-Bakker spreekt de RMU aan. De Bijbelse opdracht om te arbeiden is belangrijk, maar er moet wel gewaakt worden voor een overwaardering van betaalde arbeid en een onderwaardering voor zorg en vrijwilligerswerk. De commissie slaat door in het de arbeidsmarkt op jagen van groepen die van onschatbare waarde zijn en door middel van zorg voor kinderen en vrijwilligerswerk een substantiële bijdrage leveren aan de maatschappij.

De RMU plaatst dan ook forse kanttekeningen bij voorstellen van de commissie om de arbeidsparticipatie van vrouwen ongeremd te stimuleren. De in dit verband voorgestelde maatregelen wijst de RMU af, zoals het voorstel om jonge vrouwen met kinderen die een bijstandsuitkering hebben te verplichten te gaan werken.

Ook het voorstel om de overdraagbaarheid van de algemene heffingskorting versneld af te schaffen treft vooral kostwinners en gezinnen met jonge kinderen. Gezinnen met één kostwinner lijden een financieel nadeel van ruim 2000 euro per jaar ten opzichte van gezinnen met twee kostwinners.

Dit voorstel is ook strijdig met een van de basisbeginselen die ten grondslag ligt aan de heffing van inkomstenbelasting, namelijk dat deze naar draagkracht dient te zijn. Het meest belangrijk is echter dat de rechten van het kind op liefde, geborgenheid en ouderlijke zorg uit het oog verloren worden.

De auteur is coördinator arbeidsvoorwaardenbeleid bij de RMU.