In Peru zijn de 8,9 miljoen mensen van inheemse afkomst goed voor een derde van de bevolking. Deze zomer komt er een congres van inheemse leiders met de bedoeling „de Peruaanse Evo Morales verkozen te krijgen”, zegt Mario Palacios, een van de leiders.Midden mei was de Boliviaanse president Evo Morales, de eerste indiaanse president in Zuid-Amerika, in de Peruaanse hoofdstad Lima. Hij woonde er de massaal bijgewoonde slotzitting van Top van de Volkeren bij. Die viel samen met de top van staatshoofden en regeringsleiders van Latijns-Amerika, de Caraïben en de Europese Unie en ook met de tweede Inheemse Top met vertegenwoordigers uit Argentinië, Bolivia, Colombia, Ecuador, Peru en Venezuela.

„We willen een politiek instrument naast dat van de klassieke partijen”, zegt Miguel Palacin, organisator van de Top van de Volkeren. „We willen een plurinationale staat waar ook plaats is voor ons. We zijn een belangrijke kracht in de regio. In Peru, Ecuador en Bolivia bevindt zich 50 procent van de inheemse bevolking ter wereld.”

De vorming van een politieke organisatie was een van de belangrijkste conclusies van de Inheemse Top. De inheemse leiders in Peru willen tot de oprichting van een grondwetgevende vergadering komen die net zoals in Bolivia en Ecuador de staatsordening op een andere leest schoeit. De tekst moet de principes bevatten van de VN-Verklaring van de rechten van de inheemse volkeren en van conventie 169 van de Internationale Arbeidsorganisatie, die de inheemse volkeren speciale bescherming biedt.

Bij het beheer van de natuurlijke rijkdommen en de toewijzing van mijn-, olie- en bosconcessies moeten de lokale gemeenschappen voldoende zeggenschap krijgen. De oprichting van speciale kieskringen moet de politieke vertegenwoordiging van de inheemse gemeenschappen garanderen. De vrijhandelsakkoorden met de VS en de EU moeten opnieuw worden bezien en beoordeeld.

„Het is belangrijk er andere sectoren bij te betrekken om als land na te denken en de staatsvorm te vernieuwen”, zegt de Ecuadoraanse inheemse leidster Blanca Chancosa. Die brede visie leidde in haar eigen land tot de oprichting van de politieke beweging Pachakuti. Via die beweging werden inheemse Ecuadoranen verkozen in lokale besturen en uiteindelijk ook in het nationale parlement en de grondwetgevende vergadering.

In Peru wil men dezelfde weg bewandelen. De inheemse leiders pleiten er voor een „alliantie met andere sociale sectoren.” Een belangrijke bondgenoot wordt de beweging van cocaboeren, aangevoerd door Nelson Palomino. Palomino’s organisatie heeft een politieke arm, Kuska (”kuska” betekent ”verenigd” in de inheemse Quechuataal), die sterk staat in de zuidelijke Apurimac- en Enevalleien en in zeven gemeentes de lokale verkiezingen won.

Voor de Portugese socioloog Boaventura de Sousa Santos, vorige maand een van de sprekers op de Inheemse Top, is „de plurinationaliteit als politiek project de belangrijkste strijd van de inheemse volkeren in de regio.” Een land als Peru, met verschillende sociale en culturele bevolkingsgroepen, heeft instellingen nodig „die aan die verschillen zijn aangepast.”

In de jaren ’80 kregen de inheemse groepen in Bolivia hun eerste vertegenwoordigers in de lokale besturen. Dat leidde in 2005 tot verkiezing van Evo Morales als president van het land.

Toch beschouwen niet alle inheemse sectoren in Bolivia Morales als hun echte leider. Tomas Huanacu van de Nationale Ayllu Raad stelt dat „echte inheemse groepen hun autonomie verdedigen en er niet echt van overtuigd zijn in de politieke staatsstructuur te stappen omdat ze tegen het systeem zijn.” Ayllu’s zijn grote familiale gemeenschappen die vaak voorkomen in de Andesregio.