De relatie tussen Nederland en Duitsland is genormaliseerd, maar gevoeligheden tussen de twee landen zijn er nog altijd. Zo durven Duitse jongeren in het openbaar in Nederland geen Duits met elkaar te spreken. „Mij is best vaak overkomen dat je, als je op straat Duits spreekt, nazikind of Hitlerkind te horen krijgt.” Oud-AD-correspondent Ad Vaessen beschrijft in ”Duitsers onder de Nederlanders” de ervaringen van Duitsers die in Nederland wonen. In interviews komen onder anderen een docente Duits, Duitse artsen, een Duitse voetballer en Duitse predikanten en kerkgangers aan het woord.

De gesprekken geven aan hoe Nederlanders en Duitsers over elkaar denken. Het is allemaal niet onderbouwd door wetenschappelijk onderzoek, maar lezenswaardig is het wel. Ernst Hirsch Ballin, minister van Justitie, vertelt over zijn vader, een Joodse vluchteling uit Duitsland, die pas op een laat tijdstip hoogleraar werd. „Of dat te maken had met competitie en concurrentie -hij was toch de man die uit Duitsland was gekomen-, enzovoorts, dat laat ik terzijde.”

De gesprekken tonen aan dat er nog altijd spanning is tussen Nederland en Duitsland. Schokkend zijn de ervaringen van kinderen van de Duitse Internationale School. Twee meisjes van ongeveer tien jaar oud werden bespuwd. Het ene meisje na een woordenwisseling met Nederlanders, het andere omdat ze Duits praatte.

Staatssecretaris voor Europese Zaken, Timmermans, noemt dergelijke incidenten onaanvaardbaar. Hij zoekt naar een verklaring, maar heeft „ook niet het antwoord.” Hij vraagt zich af of het een rest is van anti-Duitse sentimenten of dat dit beeld past in het recente klimaat waarin alles wat anders is en wat van buiten komt afkeer oproept.

Hoogleraar F. Wielenga van het Zentrum für Niederlande-Studien in Münster constateert dat de Tweede Wereldoorlog nog slechts een geringe rol speelt voor het Duitslandbeeld van de Nederlanders. Dat beeld wordt met name bepaald door wrijvingen, spanningen en opvattingen die een gevolg zijn van de positie van Nederland: een klein land dat tegenover een groot, invloedrijk land staat. „Wij hebben Duitsland nodig om ons tegen af te zetten, om onze eigen identiteit te versterken. Om te tonen dat we niet de 17e deelstaat zijn. In feite zit dat al sinds de 19e eeuw in de betrekkingen, toen Duitsland een centrale factor op het continent werd en Nederland een zwakke staat was die zich moest aanpassen en economisch afhankelijk was.”

Is de relatie dan zo slecht? Nee, die is beter dan in de eerste veertig, vijftig jaar na de oorlog. De kentering van het negatieve Duitslandbeeld kwam tweede helft jaren negentig. Kohl bracht in 1995 een indrukwekkend bezoek aan Rotterdam waarbij hij onder meer een krans legde bij het monument De Verwoeste Stad. Den Haag ging bewust aansturen op een betere relatie met Duitsland.

Hipste stad
Nederland denkt inmiddels in Europa het positiefst over de Bondsrepubliek, zo blijkt uit internationale peilingen. Uit in Nederland gehouden enquêtes komen de oosterburen als een van de meest vriendelijke volkeren naar voren. Duitsland is het favoriete vakantieland van de Nederlanders geworden, mede door stedentrips naar Berlijn, dat gelauwerd wordt als „de hipste stad van Europa.” Frankrijk is van de troon gestoten. Het beeld dat Duitsland stoffig zou zijn, is gewijzigd.

Saillant gegeven: nergens anders in Europa wordt tussen bewoners van twee buurlanden zo veel geflirt en over de grens heen samengewoond en getrouwd als in Nederland en Duitsland.

Het gaat de goede kant op met Nederland en Duitsland, maar we zijn er nog niet, zo blijkt uit het boek. Pastoor Klaus Kümhoff van de rooms-katholieke kerk in Den Haag: „Je moet voorzichtig zijn gezien de geschiedenis. Het ijs is nog dun. Als je op het strand van Scheveningen wandelt, zie je de bunkers nog liggen.”