Weinig bommen hebben zo veel dodelijke nevenschade voor burgers als deze clusterbommen, en daarom mogen we blij zijn met dit akkoord.Clusterbommen bevatten honderden kleine bommen die afgaan nadat de bom is ontploft. Over een groot gebied verspreidt zich op die manier een dodelijke regen van explosieven. Het probleem met clusterbommen is echter dat veel van deze bommetjes niet afgaan maar als kleine mijnen nog lang nadat de oorlog is afgelopen in het veld blijven liggen.

De dodelijke gevolgen van deze ”nalatenschap” voor burgers moeten we niet onderschatten. Zo schatte Handicap International dat dagelijks honderden miljoenen mensen in de wereld -onder wie veel kinderen- gevaar lopen om alsnog door deze submunitie te worden getroffen. In Vietnam vallen jaarlijks nog zo’n 300 doden als gevolg van niet-geëxplodeerd materiaal -waaronder submunitie uit clusterbommen- dat de VS tijdens de Vietnamoorlog hebben afgeworpen.

Met name humanitaire organisaties als het Rode Kruis -een fervent tegenstander van clusterbommen- hebben het goed recht om mee te doen in het debat over het al of niet verbieden van deze en andere wapens.

Tegelijkertijd moeten we beseffen dat humanitaire argumenten bij uitstek geschikt zijn voor oneigenlijk -lees: politiek- gebruik. Ongenuanceerde stellingnames over de onmenselijkheid van wapens doen het doorgaans goed in de publieke opinie. En krijg je die zover dat er een algehele wereldwijde verontwaardiging ontstaat over bepaalde wapens, dan kunnen politici zich algauw daarvan niet meer losmaken, zodat ze wel voor een internationaal verbod moeten stemmen. De vraag is of daarvan ook bij dit akkoord sprake is.

Veelzeggend is in ieder geval dat behalve de Verenigde Staten, ook Israël en Rusland hebben geweigerd het akkoord te ondertekenen. Toevallig is dat natuurlijk niet. Israël liet tussen de 2,6 en de 4 miljoen stuks submunitie vallen boven Libanees grondgebied tijdens de oorlog tegen Hezbollah twee jaar geleden. De Amerikanen zetten clusterbommen in bij hun invasie van Irak, vijf jaar geleden, en Rusland doet dat nog steeds in Tsjetsjenië.

De kritische kanttekeningen die met name de VS en Israël maken bij dit verbod voorkomen een ongenuanceerde kijk op het clusterbomprobleem. Ze wijzen erop dat in deze tijd het vooral zogenaamde ”non-state actors” zijn die de internationale vrede bedreigen -terreurgroepen als Hezbollah en de Taliban bijvoorbeeld- en dat juist zij ook over clusterbommen beschik-(is0(

ken. Hoe zijn zij te controleren op

het niet meer gebruiken van deze wapens?(is2m(

Tegelijkertijd zullen ook de VS en Israël de demonische kant van oorlogvoering moeten beseffen. En zal het goed zijn als deze staten door dit verdrag ook sneller in beweging komen om hun genuanceerde opstelling jegens clusterbommen aan te scherpen. Gelukkig gebeurt dat al. Zo kwam de Israëlische commissie die de oorlog in Libanon onderzocht begin dit jaar met een kritisch rapport waarin ook de onverantwoorde inzet van clusterbommen door het Israëlische leger werd bekritiseerd.

Israël heeft overigens al langer lering getrokken uit deze kwestie. De bommen die het zelf maakt, zijn van hoge kwaliteit en hebben veel minder kans niet te exploderen dan de oude generatie bommen. Meer nadruk op het maken van betere clusterbommen is de les die de VS van Israël zouden kunnen leren. Met een oude voorraad van tussen de 700 miljoen en de 1 miljard stuks submunitie zal dat een moeizaam proces worden.