De kritiek was niet mals toen de winnaar van de meest prestigieuze fotopersprijs bekend werd gemaakt. Technisch inferieur, zeker voor een winnende inzending, zo oordeelden veel mensen. De World Press Photo van het Jaar 2007 lijkt inderdaad wat vreemd gekozen; het beeld is onscherp en aan de donkere kant. Alsof de maker, Tim Hetherington, uit een serie geschoten plaatjes de verkeerde heeft opgestuurd. Desondanks won hij er 10.000 euro mee plus een professionele, digitale reflexcamera.World Press Photomedewerker Chermain Pubben: „De jury wordt elk jaar opnieuw samengesteld uit mensen van verschillend pluimage. Juryleden komen uit totaal verschillende landen, hebben hun eigen functies en culturele achtergronden. Niet iedereen let op technische perfectie.”

Net als de geportretteerde soldaat was ook de fotograaf bekaf. „Het is een foto over gevoel”, aldus Hetherington. „ Het gevoel van de soldaat zit erin, maar in zekere zin ligt ook de vermoeidheid van alle oorlogen op dit moment erin besloten.” Zo op eigen manier met beelden vertellen wat er in de wereld gebeurt, is volgens juryvoorzitter Gary Knight het streven van de fotojournalistiek. Knight, zelf fotograaf, hanteert een stijl van fotograferen die wel wat weg heeft van die van Hetherington. Het lezen van de beeldverhalen vereist enig geduld. Wie vluchtig kijkt, concludeert al snel dat het geen mooie foto’s zijn. Wie beter kijkt, ziet echter dat ze prikkelen,vragen oproepen, doordringen tot de essentie van een conflict.

Beschermheer
De organisatie World Press Photo werd in 1955 in Amsterdam opgericht en het hoofdkantoor staat er nog steeds. Ondertussen is zij echter uitgegroeid tot een wereldwijde instelling met 25 permanente stafleden. Begin dit jaar nam prins Constantijn als beschermheer World Press Photo onder zijn hoede. Handelsmerk is de jaarlijkse wedstrijd voor professionele persfotografen, maar de organisatie gaat verder. Pubben: „De wedstrijden en bijbehorende tentoonstellingen zijn eigenlijk middelen om meer aandacht te krijgen voor persfotografie. Met name in landen waar persvrijheid niet vanzelfsprekend is, staat professionele fotojournalistiek vaak nog in de kinderschoenen. Met educatieve programma’s proberen we daarin verandering in te brengen.”

Treffend voorbeeld is het project dat resulteerde in het boek ”New Stories”; jonge, veelbelovende fotografen die zelf de middelen ontberen, vertellen het beeldverhaal van hun vaderland op hun eigen manier. Dat geeft een verfrissende kijk op de wereld. Het verbroederende, grensverleggende karakter werd ook in de Koude Oorlog zichtbaar. Zo kon het gebeuren dat Rus en Amerikaan samen foto’s jureerden, ook al bleven ze op politiek gebied elkaars aartsvijanden.

Tournee
De stroom inzendingen voor de wedstrijd is elk jaar weer gigantisch; dit keer stuurden ruim 5000 fotografen uit 125 landen bij elkaar meer dan 80.000 beelden in. Om het jureren mogelijk te maken, scheidden enkele ervaren juryleden eerst het kaf van het koren. De resterende 17.000 beelden werden door overige juryleden van verschillend pluimage beoordeeld. Fotografen, maar ook medewerkers van beeldbanken en curatoren speurden naar de beste platen voor de verschillende categorieën. De winnende platen gaan traditiegetrouw op tournee, die langs maar liefst honderd landen voert. Op dit moment is de standplaats Nederland.

Mensen turen in de Oude Kerk aan het Oudekerksplein ingespannen naar de panelen met beeld en uitleg. Ze zijn opvallend stil, af en toe fluisteren ze wat. Een ouder Brits echtpaar, een familie uit Japan: veel Amsterdamse toeristen komen ook hier even een kijkje nemen. Jongeren, studenten, maar ook in het net gestoken zakenlieden. Een oppasoma met kind in wandelwagen -„ik kreeg korting van TNT”- completeert het gezelschap. Mente Hes, oproepkracht: „Er komen veel toeristen langs, en natuurlijk ook de echte fotoliefhebbers. Maar ook mensen die niet zo veel ophebben met fotografie.”

Vooral de nieuwsfoto’s zijn direct en confronterend. Sommige tonen concreet geweld: John Moore knipte een plaat -goed voor de eerste prijs ”Hard nieuws”- tijdens de aanslag op de Pakistaanse oppositieleider Benazir Bhutto, precies toen de bom ontplofte. Maar juist de foto’s die indirect geweld tonen, zijn indrukwekkend en spreken tot de verbeelding. Yonathan Weitzmans beeld van een kinderjurkje verdient de eerste prijs in de categorie ”Mensen in het nieuws”. In het nachtelijk duister hangt het kledingstukje tussen het prikkeldraad van de grensovergang tussen Israël en Egypte. Een intrigerend beeld dat direct vragen oproept: hoe is het met het meisje, is ze inmiddels veilig?

Categorie
Net als bij de geschreven pers onderscheidt de fotowedstrijd categorieën voor nieuws, maar ook voor opinie en achtergronden. Daaronder valt bijvoorbeeld een reportage over de smeltende ijskap of de jacht op narwallen. De winnende persplaten lijken weinig op te hebben met creatieve fotografie. Maar World Press Photo stimuleert wel degelijk bijzondere technieken. Om een beeld te geven van vrouwen in Kabul, zes jaar na de verdrijving van de taliban, gebruikte de Canadese fotograaf een bijzonder apparaat. Hij monteerde een modern, digitaal toestel in een ouderwetse, Afghaanse boxcamera. Het resultaat is een stijl die de boodschap van de foto’s treffend ondersteunt.

De ”World Press Photo 08” is tot 22 juni te bekijken in de Oude Kerk, Oudekerksplein in Amsterdam. De toegang bedraagt 7,00 euro voor volwassenen, met korting (student, CJP, 65+) 5,00 euro.