Op een bijeenkomst donderdag over de preventie en bestrijding van mond- en klauwzeer plaatste de bewindsman een aantal kanttekeningen bij een onderzoek van Wageningen Universiteit en het Landbouw-Economisch Instituut (LEI) over de mkz-crisis begin vorig jaar. In totaal werden toen 26 bedrijven door het besmettelijke mkz-virus getroffen, terwijl er in totaal ongeveer 3000 bedrijven preventief werden geruimd. Hierbij werden zo’n 260.000 gezonde dieren gedood. De totale schade bedroeg ruim een miljard euro.

Volgens de onderzoekers was de aanpak van de mkz-uitbraak vanuit het oogpunt van ziektebestrijding succesvol. Door het uitgebreide ruimingsbeleid, het afgrendelen van gebieden, het instellen van vervoersverboden en het toepassen van noodvaccinaties bleven omvang en duur van de epidemie beperkt.

Maar deze rigoureuze aanpak, waarbij -gezonde- gevaccineerde dieren massaal werden gedood, zorgde voor veel commotie. De gebruikte methoden waren voor veel betrokkenen en meelevende burgers onacceptabel, aldus projectleider prof. dr. ir. R. Huirne van Wageningen Universiteit. Bovendien heeft een dergelijke bestrijdingswijze tot grote psychische problemen geleid in menig boerengezin. Al met al duurde de maatschappelijke crisis veel langer dan de epidemie zelf.

Gezien de grote neveneffecten van de vorig jaar gekozen aanpak hebben Wageningen Universiteit en het LEI gezocht naar alternatieven. „Het zou naïef zijn om te denken dat er zich de komende tien jaar geen dierziektes voordoen. Door de uitbreiding van de Europese Unie met landen waar de controle op de diergezondheid minder is, wordt de dreiging daarvan eerder groter dan kleiner. Daarom moeten we nu het vredestijd is, nadenken over de aanpak. Voorkomen is immers beter dan genezen”, zegt prof. Huirne.

De onderzoekers hebben nu een theoretisch model ontwikkeld om verschillende bestrijdingsmanieren met elkaar te vergelijken en te beoordelen op hun effectiviteit en economische en maatschappelijke aanvaardbaarheid. Hieruit blijkt dat een regionale mkz-aanpak, waarbij noodvaccinaties worden gedaan en de gevaccineerde dieren worden geruimd, vooral in gebieden met een grote bedrijfsdichtheid economisch aantrekkelijk is.

In een reactie stelde minister Veerman dat met de ethische vragen rond het al dan niet doden en vernietigen van gezonde gevaccineerde dieren in het onderzoek weliswaar rekening is gehouden, maar hij vond het opmerkelijk dat ze veel minder gewicht krijgen dan gezien alle maatschappelijke commotie verwacht zou mogen worden. De bewindsman benadrukte dat de bezwaren van boeren en burgers duidelijk moeten worden meegenomen als er weer mkz uitbreekt.

Op grond van de ervaringen van vorig jaar wil het ministerie van Landbouw de mkz-aanpak veranderen. Zo worden de eisen voor het veetransport en de dierverzamelplaatsen verscherpt, om de kans op besmetting te verkleinen. Ook moet de communicatie over de aanpak richting bedrijven en burgers worden verbeterd. Vorig jaar was daar veel kritiek op.

Veerman hoopt bovendien dat het Europese non-vaccinatiebeleid zijn „langste tijd heeft gehad.” Hij heeft de indruk dat zowel de Europese Commissie als het Europees Parlement positiever staan ten opzichte van noodvaccinaties. Een ruime meerderheid van de EU-lidstaten voelt hier echter nog weinig voor.

Een groot probleem is de afzet van het vlees van gevaccineerde dieren. Hoewel er met dit vlees vanuit het oogpunt van volksgezondheid niets aan de hand is, zijn er wel grote handelspolitieke bezwaren. Veerman riep alle schakels in de voedselketen -van boer tot supermarkt- op te zoeken naar manieren om de afzet te bevorderen.

Donderdag vroeg de regionale landbouworganisatie GLTO om de varkenshouders die een jaar geleden getroffen werden door de mkz-uitbraak, alsnog steun te geven uit het mkz-fonds, omdat velen in grote financiële problemen zitten. Volgens het ministerie van Landbouw is echter al aan de Tweede Kamer meegedeeld dat de resterende 5 miljoen euro uit het fonds is verdeeld over de drie door de mkz zwaar getroffen provincies Gelderland, Overijssel en Friesland. Dit geld is niet bestemd voor individuele steun aan boeren, maar voor herstructurering van de landbouw. GLTO heeft ook bij deze provincies aangedrongen op heropening van het fonds om de varkenshouders te steunen.