Hoofdpersoon in ”Brug der zuchten” is Lou Lynch, door een ongelukkige samenloop van omstandigheden levenslang bijgenaamd ”Lucy”. Hij is een dromerige man met een rotsvast geloof in de goedheid van de mens. Hij is getrouwd met Sarah Berg en ze runnen samen enkele buurtwinkels in Thomaston, een stadje in New York dat geen werkgelegenheid maar wel een verhoogd percentage kankerpatiënten aan de inmiddels gesloten leerlooierij heeft overgehouden. Als Sarah en Lucy het plan opvatten om op zestigjarige leeftijd naar Italië te reizen om daar hun beider jeugdvriend Bobby Marconi te ontmoeten, begint Lucy aan het opschrijven van zijn jeugdherinneringen.

Een van die herinneringen is hoe Sarah na hun eerste ontmoeting op Lucy’s verzoek een tekening maakte van hun familie-imperium: de buurtwinkel ”Ikey’s Lublin”. Ze tekent de winkel, waarin moeder Tessa, vader Lou-Lou en zijn broer Dec, Lucy en Sarah te zien zijn. Op de drempel staat Bobby Marconi, Lucy’s vriend die ook een vriend van Sarah wordt. En juist deze herinnering bevat alle ingrediënten die het boek in zich herbergt: het kleinsteedse, gewone stabiele leven in de simpele buurtwinkel en de keuze tussen het gewone en het avontuur, verpersoonlijkt in de tegenstelling tussen vader Lou, die aan zijn beperkte bestaan in zijn winkel volstrekt genoeg heeft, en zijn broer Dec die een ongedurige avonturier is.

De tekening laat ook het driemanschap Lucy, Sarah, Bobby zien. Een driemanschap dat vol spanning is omdat beide jongens verliefd zijn op Sarah, terwijl Sarah niet weet of ze moet kiezen tussen de betrouwbare maar saaie Lucy, of de avontuurlijke maar onvoorspelbare Bobby. Of, zoals ze het zelf zegt, kiezen tussen „beminnen of bemind worden.”

Nostalgie
De tekening gaat over er wel of niet bij horen. De familie Lynch hoort in de buurtwinkel en Sarah heeft daar ook haar plekje gevonden, maar Bobby staat op de drempel. Hij is er altijd welkom, maar ervaart tegelijkertijd dat het niet zijn thuis is. En omdat zijn ouderlijk huis ook al geen thuis is, vindt hij zijn ’thuis’ slechts in een kunstenaarsdroom, waarmee zijn leven een constante zoektocht van onvervuld verlangen en onverwerkte woede wordt, vastgelegd in zijn schilderijen.

De tekening laat twee generaties zien. Met de ouderen is van alles mis: moeder Tessa is een cynicus die het leven te veel van de slechte kant in de ogen heeft gezien, vader Lou is precies het tegenovergestelde: hij kan het handelen van anderen en van zichzelf slechts door een roze bril aanschouwen en weigert bij vals licht een donkerder bril op te zetten om beter te kunnen zien; niet zien is beter dan iets slechts zien. Voor wie moet je als jongere nu kiezen? Je wilt niet zo worden als moeder, maar vader heeft ook wel naïeve kanten. Onder dat alles ligt de angst dat je uiteindelijk toch zo wordt als zij, alle positieve verwachtingen van je jeugd ten spijt.

De tekening ademt ten slotte vooral nostalgie uit. En dat is het allesomvattende thema van het verhaal: hoeveel er in je jeugd ook fout was, je had je positieve verwachtingen, dat het beter zou worden, dat je het anders zou doen dan je ouders, dat je… Maar gaandeweg ben je erachter gekomen dat je, om met Lucy’s moeder te spreken, in een ”rotwereld” leeft, waar dingen niet zo mooi zijn als ze lijken, waar mensen veel minder goede bedoelingen hebben dan je hoopte en waar verhoudingen veel minder lang houdbaar blijven dan je in je romantische dromen had verwacht. Met elke ervaring in het leven wordt je blik een beetje helderder, maar word je ook steeds meer beroofd van je dromen.

Ouders
Het verhaal wordt grotendeels verteld vanuit het oogpunt van Lucy. We lezen over zijn jeugd, de conflicten tussen zijn ouders, over het feit dat ze zich uit de slechtste buurt van Thomaston weten los te weken en over vaders latere ontslag bij de melkfabriek, waarna hij in een opwelling de noodlijdende buurtwinkel koopt. Lucy lijkt qua karakter het meest op zijn vader en wil eigenlijk niet zien dat zijn moeder met haar nuchterheid meer aan de redding van hun winkel heeft bijgedragen dan zijn vader met zijn naïeve optimisme. Verder is er zijn vriend Bobby, die in alles de tegenpool van Lucy is: hij komt uit een heel instabiel gezin waarin vader voortdurend gewelddadig en moeder voortdurend zwanger is. Maar Bobby durft alles en dat maakt hem voor Lucy zeer bewonderenswaardig.

Sarah is een meisje dat bij haar hoogbegaafde maar drugsverslaafde vader leeft, die niet kan accepteren dat zijn vrouw het wilde leven zonder hem liever heeft dan het conflictueuze bestaan met hem. Als zij Lucy’s vriendin wordt, brengt hij haar ook in contact met Bobby, zonder -naïef als hij is- te begrijpen dat hij haar daarmee in een moeilijk parket brengt: Sarah en Bobby worden verliefd op elkaar. Het was naar Sarahs mening vooral toeval dat ze uiteindelijk niet met Bobby maar met Lucy getrouwd is; wat niet wegneemt dat ze Lucy al veertig jaar liefde en trouw bewijst.

Het probleem lijkt ’opgelost’ als Bobby na een vechtpartij met zijn vader moet vluchten. Maar de veertig jaar later voorgenomen reis naar Italië, waar Bobby een nieuw leven als kunstenaar is begonnen, roept spanningen op in het huwelijk van Sarah en Lucy. De laatste heeft toch meer van Sarahs gevoelens voor Bobby aangevoeld dan aanvankelijk het geval leek. Gelukkig komt het tussen hen weer goed, al is het boek aan het einde wat rafelig.

Herkenning
Om dit alles te vertellen heeft Russo 733 bladzijden nodig. Dat is niet gering. Toch blijft het boek van het begin tot het einde boeien. Dat ligt niet zozeer aan de stijl van Russo, die goed maar niet opzienbarend te noemen is; eerder zou ik wensen dat Russo sommige gedachten iets minder nadrukkelijk zou uitleggen om wat meer denkwerk aan de lezer over te laten. Het ligt ook niet zozeer aan de verheven thematiek die aan het boek ten grondslag ligt. Het is vooral het intermenselijke spel dat de schrijver in zijn dialogen tekent, en mensen met hun karakters die hij minutieus onder de loep neemt en waarvan hij de drijfveren genadeloos analyseert.

Daarbij is herkenning misschien wel de belangrijkste kracht die de lezer vasthoudt. De wetenschap dat bij het volwassen worden iedereen een keer die ”brug der zuchten” over moet, waarop je nog één keer met nostalgie kunt omkijken naar je jeugd voordat je de gevangenis van het kille weten binnengaat. En dat Russo al die dramatiek lichtvoetig en toch ook optimistisch weet te brengen, mag een prestatie genoemd worden. Dat komt omdat hij eindigt met de boodschap dat de positieve aanvaarding van je levenslot de sleutel is naar de bevrijding uit bovengenoemde gevangenis. Al blijft het jammer dat de dimensie van Christus, die gevangenen vrijheid schenkt, geen plaats krijgt in Russo’s wereldbeeld.

Titel: ”Brug der zuchten”
Auteur: Richard Russo; vert. H. Vierdag
Uitgeverij: Signatuur, Utrecht, 2008
ISBN 978 90 5672 269 2
Pagina’s: 733
Prijs: € 19,95.