Het troostlied van Horatio Spafford
„Volgend jaar in Jeruzalem.” Eeuwenlang namen Joden in de verstrooiing met die groet afscheid van elkaar. Ook christenen aan het eind van de negentiende eeuw leefden met de gedachte elkaar snel in Sion te zullen ontmoeten. Voor de Amerikaan Horatio Spafford vormde de afscheidsgroet in 1879 aanleiding om er een gedicht over te maken. En daar liet hij het niet bij. In 1881 trok hij met zijn gezin naar Jeruzalem, waar nog steeds een kindertehuis aan hem herinnert.
Waarschijnlijk zou Spafford nooit naar het heilige land zijn gegaan, als hem in de tien jaren daarvoor niet allerlei ramp en onheil had getroffen. Spafford was in Chicago een gerespecteerd burger, een befaamd jurist en een gefortuneerd vastgoedeigenaar. Ook binnen de plaatselijke presbyteriaanse gemeente was hij gezien. Vele jaren bekleedde hij het ambt van ouderling. „Ik had alles wat een mens op aarde begeren kan. De Heere had me veel gegeven, Hij heeft ook veel weer afgenomen,” schreef hij in 1882 in zijn dagboek.Begin jaren zeventig trof een reeks tragische gebeurtenissen Horatio Spafford en zijn vrouw Anna. In 1871 overleed hun zoontje aan de koorts. Enkele maanden later werden alle gebouwen die Spafford in Chicago bezat, verwoest door de grote brand van 8 oktober 1871 waarbij het grootste deel van de Amerikaanse stad in vlammen opging.
In de daarop volgende maanden vroeg de jurist zich vaak af wat Gods bedoeling met deze tegenslagen was. Hij vond geen antwoord. In brieven aan zijn vriend, de opwekkingsprediker D. L. Moody, schreef hij meer dan eens: „De hemel is gesloten. Ik vind geen antwoord op de vraag naar het waarom, naar het doel en de betekenis van deze slagen.”
En nog was het einde van alle tegenslagen niet in zicht. In het najaar van 1873 besloot Spafford om met zijn vrouw en vier dochters een trip naar Engeland te maken, onder meer om zijn vriend Moody te assisteren bij zijn evangelisatietocht door dat land. Op het moment dat het gezin in New York zou inschepen, werd de jurist vanwege zaken naar Chicago teruggeroepen. Zijn vrouw en kinderen gingen wel aan boord; Spafford zou hen na afwikkelingen van de zaken nareizen.
Toen het oceaanschip Ville de Havre wegvoer, kon Horatio niet bedenken dat hij zijn dochters voor het laatst had gezien. Enkele dagen later, 21 november 1873, kwam de lijnboot bij Newfoundland op volle zee in aanvaring met een Brits schip. Binnen twaalf minuten zonk de Ville de Havre. De vier dochters verdronken, alleen Spaffords vrouw Anna overleefde de scheepsramp. Een reddingsploeg vond haar in bewusteloze toestand drijvend op een plank. Negen dagen na het afscheid van zijn gezin ontving Spafford een telegram van zijn vrouw met de in Amerika beroemd geworden woorden: „Saved alone”, alleen gered.
Zo snel hij kon, reisde de jurist zijn vrouw achterna. Tijdens de reis haalde de kapitein van het schip waarop Spafford voer hem naar de brug en vertelde hem dat ze op dat moment voeren langs de plek van de scheepsramp waarbij zijn vier dochters waren omgekomen.
De van kinderen beroofde vader ging naar zijn hut en las daar 2 Koningen 4, de geschiedenis van de Sunamitische vrouw. Naar aanleiding van vers 26, waar Elisa zijn knecht Gehazi de vrouw liet vragen: „Is het wel met u?” en zij antwoordde: „Het is wel,” dichtte Spafford de hymne ”It is well with my soul”. De Nederlandse vertaling van het lied is:
’t Zij vreugde mijn deel is, of smart mij verteert, en stormwind en nacht mij verschrikt. Gij hebt mij, mijn Heiland, te roemen geleerd:
’t Is mij goed, wat mijn God mij beschikt:
’t Is mij goed, wat God doet: ’t is mij goed, wat mijn God mij beschikt.
Uw deel, hoeveel zwaarder is ’t hier niet geweest! Hoe spande niet satan zijn strik! En ziend’ op Uw kruis roemt in mij ook mijn geest
’t Is mij goed, wat mijn God mij beschikt:
’t Is mij goed, wat God doet: ’t is mij goed, wat mijn God mij beschikt.
Het gezang is in de Angelsaksische wereld een van de meest bekende. Vooral bij begrafenissen en in het bijzonder bij die van gesneuvelde militairen wordt het gespeeld. „Het is een troostlied voor hen die in alle ramp en leed hebben leren zwijgen omdat zij genoeg hebben aan Gods genade,” schreef de prediker Moody later aan Spafford.
Na hun terugkeer naar de Verenigde Staten bleef onrust de Spaffords beheersen. Onmiskenbaar werden ze gezegend: met kinderen en met goederen. „Toch maakt aardse rijkdom niet gelukkig,” schreef Anna Spafford in 1879 aan haar halfzuster Rachel. Horatio en zijn vrouw bleven zoeken naar een „inhoudsvoller bestemming” van hun leven.
Daarbij waren zij bezet met de gedachte van een spoedige wederkomst van de Heere Jezus. Op grond van contacten met de Schotse astronoom Charles Piazza Smith meenden zij dat daarbij het land Palestina een bijzondere plaats zouden krijgen.
Dat bracht hen ertoe om in 1881 met dertien volwassenen en enkele kinderen naar Jeruzalem te gaan. Ze stichtten daar een kleine gemeenschap die bekend werd onder de naam ”Amerikaanse kolonie”.
De lokale bevolking accepteerde deze groep betrekkelijk gemakkelijk, omdat al snel duidelijk was de Spafford en zijn vrienden geen behoefte hadden om te evangeliseren. De Amerikaanse rechtsgeleerde en zijn vrienden legden zich toe op de bestudering van de oudtestamentische profetieën en probeerden aan de hand daarvan een beeld te krijgen van het herrezen Jeruzalem na de eerste wederkomst van Christus. In 1895 gaven zij een kaart uit van de toekomstige Messiaanse stad, waarbij de profetieën van Jeremia en Zacharia uitgangspunt waren.
Horatio Stafford was toen al overleden. Hij stierf in 1888. In de jaren negentig groeide de Amerikaanse gemeenschap snel uit tot 150 leden. Onder leiding van Anna Spafford en met steun van vrienden uit Amerika en Zweden zette de kolonie een tehuis op voor kinderen die medische of psychiatrische zorg behoefden. Daarbij maakte men geen onderscheid tussen etnische of godsdienstige achtergrond.
Deze gezondheidszorginstelling, The Spafford Children Centre, bestaat nog steeds en wordt tot op de dag van vandaag geleid door nakomelingen van Horatio en Anna Spafford. Jaarlijks ontvangen 30.000 kinderen hier een behandeling.
