Als een predikant lid wordt van een politieke partij of van het parlement, wordt hij uit zijn ambt ontheven. Tijdens dit verplichte verlof mag de betrokkene de titel gereformeerd predikant niet dragen. Vanaf 1 maart 2002 hebben de voorgangers in de Hongaarse Gereformeerde Kerk zich naar deze wijziging van de kerkorde te schikken. De maatregel wordt daarmee enkele maanden voor de aanstaande Hongaarse parlementsverkiezingen van kracht. De 102 leden tellende synode nam het besluit eind vorige week met één tegenstem en drie onthoudingen.

Een voorstel om de kerkorde in deze zin te wijzigen lag al eerder op tafel, maar de zaak werd actueel naar aanleiding van een artikel van de predikant Loránt Hegedüs jr. Hij is vice-voorzitter van de Hongaarse Partij voor Waarheid en Leven (MIÉP), de meest rechtse partij in het Hongaarse spectrum. Tevens vertegenwoordigt hij deze partij in het parlement.

In een partijblad noemde Hegedüs het militaire optreden van de staat Israël in de Palestijnse gebieden „methoden die zelfs de fascisten beschaamd doen staan.” Verder zei hij over de Joden: „Ze komen naar de oever van de Donau om onder hetzij internationalistische, hetzij nationalistische, hetzij kosmopolitische vlag de Hongaar een schop te verkopen. Daar hebben ze nu immers trek in gekregen.” Hij riep op de Joden buiten te sluiten, want: „Als jij het niet doet, doen zij het wel met jou.”

Precair punt
De gereformeerde synode verklaarde het artikel in een gesloten zitting „in strijd met het Woord en onverenigbaar met de reformatorische geloofsbelijdenis.” Gusztáv Bölcskei, de predikant-voorzitter van de synode, vond de stellingname van de synode in verband met het artikel van Loránt Hegedüs jr. „belangrijk.” Nu heeft immers een kerkelijk orgaan dat de hele Hongaarse Gereformeerde Kerk vertegenwoordigt, zich over het artikel uitgesproken.

De Gereformeerde Kerk is de grootste protestantse denominatie in Hongarije, met rond de 2 miljoen leden. Verder verklaarde Bölcsei, dat het „de hoogste tijd was, dat de kwestie van het politiek optreden van gereformeerde predikanten werd opgehelderd.”

Precair punt in de affaire is dat Hegedüs jr. volgens de kerkelijke structuur onder het gezag van zijn eigen vader valt. Hegedüs senior is namelijk voorzitter (in het Hongaarse kerkjargon ”bisschop”) van de Dunameléki-kerkprovincie, waar junior predikant is. Ook senior is regelmatig te zien op bijeenkomsten van de MIÉP en steunt zijn zoon in zijn mening.

Alhoewel de synode de betrokken kerkprovincie heeft opgedragen ook zelf stelling te nemen tegen het gewraakte artikel, zien de leidende personen in de kerkprovincie deze opdracht niet als bindend. De eerstvolgende provinciale kerkvergadering is komend jaar mei. Tot die tijd neemt het bestuur in overweging of het artikel sowieso op de agenda komt.

Theologisch debat
Ook tegen de wijziging in de kerkorde heeft het bestuur van de Dunamelléki-kerkprovincie bezwaren opgeworpen. Mihály Takaró, hoofd van de kerkvoogden in het betrokken gebied, noemde eerder de (geplande) wijziging in de kerkorde nog in strijd met de Hongaarse grondwet en stelde gerechtelijke stappen in het vooruitzicht. Na afloop van de synodevergadering deelde hij mee dat zijn kerkprovincie zal overwegen of zij zich tot de hoge raad zal wenden naar aanleiding van het besluit.

Door de politieke uitingen is er ook een theologisch debat op gang gekomen. De eveneens gereformeerde predikant Sipos Ete Almos heeft afstand genomen van de rechtse politieke partij en de deelname van predikanten daaraan. Hij verklaarde: „Het is niet de missie van de kerk om de redder van het Hongaarse volk te zijn, maar om getuigenis af te leggen van de enige Persoon die ons volk kan redden.” Sipos is secretaris-generaal van de Bijbelbond, die te vergelijken is met de Gereformeerde Bond in de Nederlandse Hervormde Kerk.