Eenmaal per jaar voert de Unie een dialoog met hooggeplaatste vertegenwoordigers van de christelijke kerken, de islam en het jodendom. Deze keer bevatte de agenda de onderwerpen klimaatverandering en verzoening tussen mensen.Van de zijde van de EU waren aanwezig de voorzitters van de drie voornaamste Europese instellingen, te weten Jansa van de Raad, waarin de regeringen van de 27 lidstaten met elkaar zakendoen, Pöttering van het Parlement en Barroso van de Commissie. Laatstgenoemde nam in 2005 het initiatief tot het periodieke beraad. Als het Verdrag van Lissabon in werking treedt, naar verwachting op 1 januari 2009, krijgt het een formele status.

Het gezelschap van godsdienstige gezagsdragers bestond gisteren uit 21 personen. Twee ervan kwamen uit Nederland: bisschop A. van Luyn van Rotterdam, die tevens als president fungeert van de Europese bisschoppenconferentie, en rabbijn R. Evers, rector van het Nederlands-Israëlietisch Seminarium. De protestantse kerken participeerden in de gedachtewisseling met afgevaardigden uit Duitsland, Italië en Zweden.

Verantwoordelijkheid was een woord dat veelvuldig klonk tijdens een persconferentie na afloop van het conclaaf. Barroso stelde vast: „Alle deelnemers hebben een bijdrage geleverd aan het idee van verantwoordelijkheid ten aanzien van onze planeet en van toekomstige generaties. Zij zijn bereid zich in te zetten voor het mobiliseren van hun kerken en gemeenschappen om de klimaatproblematiek het hoofd te bieden.”

Pöttering constateerde dat allen -ondanks de verschillen in geloof, zoals hij zei- de wereld hadden aangeduid als de schepping van God. Daarop bracht de Sloveense kardinaal Rodé naar voren: „De Bijbel spreekt niet over de natuur, maar over de schepping. Het concept natuur stamt uit de achttiende eeuw, in de zin van het universum dat er altijd is geweest, dat beschikt over onuitputtelijke hulpbronnen. Als je echter uitgaat van de schepping, wordt het begrip verantwoordelijkheid veel reëler. In die benadering voelen we onze opdracht tot het bewaren van die geschapen werkelijkheid.”

In de praktijk betekent dat volgens de rooms-katholieke voorman: „Er is een omslag in mentaliteit nodig. We hebben als mensheid te veel verbruikt. We willen steeds meer bezitten, zelfs dingen waar niet echt behoefte aan bestaat. Dat moet anders. We moeten ons beperken, we moeten minder veeleisend zijn, een eenvoudigere levensstijl erop nahouden, teneinde de hulpbronnen te beschermen.”

De Europese Commissie presenteerde begin dit jaar een omvangrijk pakket voorstellen om de uitstoot van CO(in2( en daarmee het broeikaseffect terug te dringen. De plannen liggen nu ter beoordeling voor aan Raad en Parlement. Die hebben het laatste woord. De religieuze leiders betuigden gisteren in grote lijnen hun steun aan het beoogde beleid. De EU-prominenten waren daar blij mee. Er is dringend actie geboden, een verandering van onze gewoonten, erop gericht een duurzame samenleving tot stand te brengen; dat vereist dat de burgers van die noodzaak overtuigd raken en daarbij kunnen de verschillende godsdiensten een sleutelrol vervullen, beklemtoonden zij.

Tijdens de ’relitop’ is ook aandacht besteed, vertelde Barroso, aan de verenigbaarheid van de vrijheid van meningsuiting en het respect voor de ander. Grootmoefti Ceric van Bosnië-Herzegowina merkte hierover op: „We moeten leren dat we van elkaar verschillen, qua geloof en cultuur. De vrijheid van meningsuiting stopt wat mij betreft echter daar waar de rechten van anderen beginnen. Er zitten veel positieve elementen aan de vrijheid, maar ook van groot belang is dat je de geloofsovertuiging van de medemens respecteert.”

Hij had ook nog een politieke opmerking voor Barroso in petto. Toen die verklaarde: „De islam is niet iets van buiten Europa, maar maakt deel uit van onze beschaving”, reageerde de islamitische geestelijke uit het Balkanland: „Laat de EU dat dan bewijzen door niet te dralen met de toekenning van het lidmaatschap aan Turkije.”