Waar eerder de stijgende trend in de goudprijs kenterde, stokte afgelopen week ook de opmars van de prijs van olie. Tot dusver was nog geen sprake van spectaculaire prijsdalingen, maar voor sommigen genoeg om te vrezen voor het knappen van een mogelijke zeepbel op de grondstoffenmarkten.Goud en olie zijn slechts de twee meest in het oog springende grondstoffen en het beeld van de diverse industriële metalen en andere grondstoffen loopt uiteen. Toch kan in zijn algemeenheid worden gesproken van een ware hausse in de grondstoffenprijzen. Breed samengestelde grondstoffenindices stegen vanaf begin vorig jaar met tientallen procenten.

Eén reden is de zwakke dollar. Hierdoor zijn grondstoffen goedkoper geworden voor de niet-dollarlanden, wat de vraag heeft gestimuleerd. Bij goud speelt ook een rol dat de inflatie is opgelopen. Goud geldt als een ideale waarborg tegen geldontwaarding. Toen woensdag duidelijk werd dat de Fed de rente in de Verenigde Staten waarschijnlijk niet verder zal verlagen, steeg de dollar in waarde, wat direct te merken was in dalende prijzen van olie en goud. Tevens vergroot een einde aan de reeks renteverlagingen de kans dat de inflatie binnen de perken gehouden kan worden.

De gestegen grondstoffenprijzen worden ook in verband gebracht met speculatief kapitaal. In het begin van deze eeuw liep de zeepbel op de aandelenmarkten leeg, waarop de centrale banken reageerden met een sterke verlaging van de rente. Achteraf is gebleken dat met name de Fed vervolgens te lang wachtte met het terugdraaien van deze monetaire stimulering van de economie. Krediet werd te goedkoop verstrekt, waardoor de huizenprijzen sterk opliepen. Daarnaast werd risico onvoldoende ingeprijsd. Met de gevolgen daarvan worden we nu geconfronteerd in de vorm van de kredietcrisis.

Om de negatieve gevolgen van de crisis te beperken heeft de Fed sinds augustus vorig jaar de rente opnieuw sterk verlaagd. Dit beleid is in de huidige omstandigheden waarschijnlijk het beste recept, maar de vraag rijst of er nu niet nieuwe zeepbellen worden geblazen. Niet alle liquiditeiten die de Fed in de Amerikaanse economie pompt, vloeien naar de reële economie. De vrees bestaat dat de grondstoffenprijzen door een toevloed van speculatief kapitaal extra hard zijn opgelopen.

Voor de edelmetalen, zoals goud, zilver en palladium, gaat dit waarschijnlijk wel op. Daar is de in- en uitstroom van kapitaal belangrijk voor de prijsvorming en bestaat -als de problemen op de kredietmarkt weer afnemen of als de rente weer wordt verhoogd- de kans op een prijscorrectie.

Voor de meeste andere grondstoffenmarkten is de rol van deze kapitaalstromen echter beperkt. De termijnmarkt voor olie wordt nog altijd gedomineerd door de partijen die olie oppompen en raffineren. De hoge olieprijs is voornamelijk toe te schrijven aan een aanbod van olie die de laatste jaren achterbleef bij de sterk stijgende vraag. Hierin lijkt nu een kentering te komen door de zwakke Amerikaanse economie en een tijdelijke daling van de olieprijs is heel goed mogelijk. Voor de lange termijn wijzen de vraag-aanbodverhoudingen echter nog altijd naar boven.

De prijzen van veel andere grondstoffen worden evenmin sterk beïnvloed door speculatief kapitaal. Dit blijkt bijvoorbeeld uit het feit dat de prijzen op voor speculanten ontoegankelijke markten als die voor cadmium en rodium nog veel sterker stegen dan op de wel voor speculanten toegankelijke kopermarkt.

De belangrijkste reden voor de prijsstijgingen is dan ook een andere, namelijk de sterke vraag vanuit de opkomende economieën. De aanbodkant zal de grondstoffenprijzen evenmin omlaag brengen. Zo is er bijvoorbeeld te weinig geïnvesteerd in de energiecapaciteit in een belangrijk grondstoffenproducerend land als Zuid-Afrika. Ook lopen de kosten van de winning van grondstoffen sterk op.

De conclusie lijkt gerechtvaardigd dat de structurele trend van oplopende grondstoffenprijzen nog niet ten einde is, met als mogelijke uitzondering de ontwikkeling van de goudprijs. Een belegging in grondstoffen, bijvoorbeeld via een fonds op een brede grondstoffenindex of gestructureerde producten die een bepaalde vorm van protectie bieden, kan interessant zijn.

De auteur is werkzaam als beleggingsstrateeg bij Theodoor Gilissen Bankiers. Zijn bijdrage is geen aanbeveling of advies om effecten te kopen of te verkopen.