Jong, rusteloos, gereformeerd
Journalist Collin Hansen van het Amerikaanse tijdschrift Christianity Today baarde in september 2006 opzien met zijn artikel ”Young, Restless, Reformed”. Hij beschreef hierin een opleving van het calvinisme die hij ontwaarde onder jongeren. Hansen verdiepte zich verder in deze beweging en legde zijn ervaringen vast in een boek.
De journalist trok twee jaar lang kriskras door de Verenigde Staten om de ”nieuwe calvinisten” te ontmoeten. De jongeren die hij beschrijft, voldoen bepaald niet aan het stereotype beeld van de ”frozen chosen” (vastgevroren uitverkorenen), dat veel Amerikanen hebben van calvinisten. Ze staan open voor de cultuur om hen heen en hebben een missionaire inslag. De angst van veel arminiaanse christenen dat de opleving van het calvinisme ten koste gaat van de nadruk op zending en evangelisatie, is dan ook ongegrond, zo blijkt uit Hansens boek, dat vorige maand onder dezelfde naam als zijn eerdere artikel verscheen bij uitgeverij Crossway.Opmerkelijk is dat de voornaamste woordvoerders van de nieuwe calvinisten te vinden zijn in baptistenkerken en charismatische gemeenten. Ze onderschrijven de ”five points of calvinism” -de totale verdorvenheid van mens, beperkte verzoening, onvoorwaardelijke verkiezing, onwederstandelijke genade en volharding der heiligen-, maar niet de bredere gereformeerde traditie van verbondstheologie en kinderdoop.
De geestelijke reis die de journalist zelf aflegde, lijkt sterk op die van veel jongeren met wie hij sprak. Hij groeide op in een methodistenkerk, maar zijn geloof had weinig invloed op zijn leven, zegt hij. Dat veranderde toe hij in aanraking kwam met Campus Crusade for Christ. Hansen: „Dat is geen calvinistische organisatie, maar de leiders daar en in een plaatselijke gemeente lieten mij zien hoe de Schrift een spectaculair beeld schetst van Gods soevereiniteit. Ze leerden mij vooral de Bijbel te lezen en te begrijpen, en tegelijk ook hoe ik hem toe moest passen voor evangelisatie en levensheiliging.”
Wat trekt deze jongeren aan in het calvinisme?
„In mijn boek noem ik drie factoren: traditie, transcendentie en transformatie. De Amerikaanse cultuur is losgeraakt van de geschiedenis en bepaalde jongeren leren theologie te waarderen die niet gisteren is uitgevonden. Daarnaast hoor je in Amerikaanse kerken veel over wat God allemaal voor je kan doen. Maar na een tijdje krijg je behoefte aan een hogere en verhevener visie op God. De reformatorische theologie biedt zulke transcendentie volop. Ten slotte laten de voorstanders van het calvinisme zien hoe deze geloofsovertuigingen leiden tot veranderde levens en samenlevingen.”
Veel van de jongeren combineren het calvinisme met een charismatische theologie. Hoe kunnen die beide samengaan?
„Die vraag kunnen zelfs de charismatische calvinisten niet volledig beantwoorden. Dezelfde zorgvuldige lezing van de Schrift die hen brengt bij de leer van vrije genade, laat hun ook zien dat de apostel Paulus een voorstander was van profetie in de gemeente en het spreken in tongen in de binnenkamer. Het is echter belangrijk om op te merken dat deze charismatische calvinisten veel bewuster met de Bijbel omgaan dan andere charismatische christenen en niet meegaan in on-Bijbelse uitwassen.”
Volgens de presbyteriaan Michael Horton is het nieuwe calvinisme niet gereformeerd, omdat het niet alles uit de gereformeerde traditie overneemt.
„Ik denk dat Horton een punt heeft. Tegelijkertijd, er is een Institute of Reformed Baptist Studies aan Westminster Seminary in Californië, waar Horton doceert. Ik ben dus niet de enige die moeite heeft om deze calvinisten te beschrijven. Ik waardeer het dat Horton de Westminster Confessie verdedigt, maar evenzeer dat calvinisten van verschillende pluimage samenwerken omwille van het Evangelie.”
Welke invloed hebben de nieuwe calvinisten op de toekomst van de evangelicale beweging?
„Het is niet te zeggen wat God gaat doen. Wie zag deze calvinistische opleving aankomen? Ik hoop dat deze calvinisten door het Woord te onderwijzen en het goede nieuws te delen laten zien dat goede theologie de basis is voor trouwe dienst in Gods Koninkrijk. Ik hoop ook dat anderen uitgedaagd worden om Gods Woord nog meer lief te hebben en in goede en slechte tijden te volharden in de troost van Gods soevereiniteit.”
Wat kunnen christenen buiten de VS merken van deze nieuwe generatie calvinisten?
„Ik denk dat ze een grote ijver voor evangelisatie zien. Misschien nemen ze ook een ongepaste nadruk waar op grote kerken en persoonlijkheden. Ook kiezen deze calvinisten hun theologie op basis van hoe ze de Bijbel lezen, en niet in de eerste plaats uit loyaliteit aan een bepaald kerkverband. Ten slotte zal er een grotere belangstelling te zien zijn voor het Engeland van de puriteinen, het Genève van Calvijn en andere hoogtepunten uit de geschiedenis van het calvinisme.”
Charismatische calvinist
Een centrale figuur onder de charismatische calvinisten is C. J. Mahaney. Mahaney is leider van Sovereign Grace Ministries, een netwerk van meer dan tachtig gemeenten die een calvinistische theologie evenzeer koesteren als geestesgaven zoals profetie en tongentaal.
Daarvoor was Mahaney jarenlang predikant van de 3800 leden tellende Covenant Life Church in Gaithersburg, Maryland, de centrale gemeente binnen Sovereign Grace Ministries. Die functie heeft hij overgedragen aan de 33-jarige Joshua Harris, die bekend werd door zijn boek ”I Kissed Dating Goodbye” (in het Nederlands verschenen als ”Ongekust en toch geen kikker”).
Het grote voorbeeld van Mahaney is C. H. Spurgeon, maar hij heeft ook veel op met Jonathan Edwards. „Charismatischen kunnen van Edwards onderscheidingsvermogen leren tussen een tijdelijke emotionele ervaring en wat een echt, blijvend werk van de Geest is”, zo verwoordt hij zijn kritiek op de hoofdstroom van de charismatische beweging.
Rijzende ster
Een rijzende ster onder de nieuwe calvinisten is Mark Driscoll, voorganger van Mars Hill Church in Seattle, de minst kerkelijke stad in de VS. Onder zijn leiding groeide de gemeente vanuit het niets naar meer dan 6000 leden - vorige maand werden er met Pasen 200 mensen gedoopt.
De 37-jarige Driscoll is moeilijk in een hokje te plaatsen. Hij neemt nadrukkelijk afstand van de ”emerging church”, waarmee hij vroeger geassocieerd werd. De christenen in deze beweging willen Jezus volgen in de huidige cultuur en roepen discussie op vanwege hun postmoderne theologie en vernieuwende aanpak.
Driscoll daarentegen huldigt klassieke standpunten. „Het leiderschap van de man, de onfeilbaarheid van de Bijbel, de verzoening door voldoening, de eeuwige straf en homoseksualiteit zijn de kwesties die scheiding maken in deze generatie”, aldus Driscoll.
Driscoll oogst echter ook kritiek vanwege zijn confronterende stijl, zijn slordige kleding en dito taalgebruik. „Driscolls ingenomenheid met de vulgaire aspecten van de huidige samenleving is verontrustend”, vindt de calvinistische veteraan John McArthur
Driscoll is de leidende figuur in Acts 29, een netwerk van zo’n honderd nieuwgestichte gemeenten, waarlangs het missionaire calvinisme zich verder verspreidt. Zijn preken (van ruim een uur) op internet worden jaarlijks meer dan een miljoen keer gedownload.
