Begin vorige week kwam Slate, een gerenommeerde internetuitgave van de Washington Post, met een variant op het bekende lied. ”Voorwaarts, tv-strijders”, stond er boven het nieuwsoverzicht. Slate legde daarmee de vinger bij een opvallend onderzoek van The New York Times.In een uitvoerig artikel toonde deze krant aan dat de tv-verslaggeving over de oorlog tegen Irak de afgelopen jaren veel weg had van een poppenkast. Amerikaanse burgers veronderstellen dat ze via bekende omroepen als CNN, Fox News, ACB en NBC een onafhankelijk en eerlijk beeld van de oorlog voorgeschoteld krijgen. Nu blijkt echter dat de deskundigen die hen daarover voorlichtten de buiksprekers waren van het Pentagon. De militaire analisten, vaak oud-generaals, stonden in nauw contact met het Amerikaanse ministerie van Defensie en een deel van hen was tegelijkertijd betrokken bij de oorlog als adviseur van verwante bedrijven.

De onthullingen van The New York Times zijn ontleend aan 8000 pagina’s vol e-mailberichten en verslagen van bijeenkomsten die de krant pas in handen kreeg na een rechtszaak tegen het ministerie. Het leverde een onthutsend beeld op. Het Pentagon liet de generaals eerst vechten in Irak, maar eenmaal met pensioen bonden ze de strijd aan met de Amerikaanse opinie. Het Pentagon bood hen zorgvuldig gearrangeerde reisjes aan naar Irak. Het Pentagon vertelde over de successen van de soldaten. Het Pentagon reikte hen gesprekspunten en opinies aan die de generaals gebruikten bij de tv-programma’s. En ten slotte wreef het Pentagon zich in de handen - want de propagandamachine liep gesmeerd.

De generaals, althans een deel van hen, likten ook hun vingers af. Vanwege de goede contacten bij het ministerie waren ze geziene gasten in de militaire industrie. Voor wat hoort wat, en hun warme band met het Pentagon hielp bij het afsluiten van contracten voor deze bedrijven.

Het onderzoek naar deze tv-generaals kreeg in Nederland nauwelijks aandacht. Behalve deze krant berichtte alleen Het Parool erover. Vreemd, want wat hier is gebeurd, is ronduit schandalig. Kort nadat Amnesty International de noodklok luidde over de misstanden en martelingen in Guantanamo Bay, vloog het Pentagon een clubje analisten naar deze beruchte gevangenis op Cuba. Nog dezelfde avond verscheen een van hen op CNN om te vertellen dat hij de situatie met eigen ogen gezien had en dat het allemaal reuze meeviel. Uit de stukken die de Times nu heeft, blijkt pas hoe het Amerikaanse ministerie van Defensie zo de hele wereld op het verkeerde been heeft gezet.

Het onderzoek toont opnieuw aan hoe machtig en tegelijk hoe zwak de media zijn. Machtig omdat het Pentagon kennelijk de tv een belangrijk en geschikt instrument vindt om de Amerikaanse opinie te bespelen en daarbij ook nog succes boekt. Maar ook zwak, omdat deze media kennelijk zonder moeite aan de leiband van de overheid lopen. Dat die overheid in oorlogstijd de burger selectief informeert, verbaast niet en is zelfs goed te verdedigen. Maar dat deze tv-zenders zo kritiekloos meehobbelen, is wel vreemd. Hebben de Amerikaanse media na de misinformatie bij de Vietnamoorlog en de eerste Golfoorlog hun lesje niet geleerd?

Maar ook dicht bij huis is reden tot waakzaamheid. Afgelopen week fileerden journalisten van de Volkskrant de film ”Fitna” en toonden ze aan dat tv-strijder Wilders zich flink vergaloppeerd heeft. Aantallen moslims die zwaar overdreven zijn, 10 van de 32 getoonde krantenkoppen die fout, achterhaald of suggestief zijn -waaronder 1 uit het RD- en achttien fragmenten die overgenomen zijn uit al lang bekende films.

„Bijna niets is wat het lijkt”, zegt de Volkskrant. Inderdaad, je gelooft je ogen niet, met die tv-generaals en islambestrijders. En dat is maar beter ook. Achterwaarts mars, dus.

De auteur is adjunct-hoofdredacteur van het Reformatorisch Dagblad. Reageren? gedachtegoed@refdag.nl.

Zie ook:

Artikel in The New York Times: ”Behind TV Analysts, Pentagon’s Hidden Hand”

Artikel in de Volkskrant