Meer nog, je kunt er maar beter niet meer over nadenken, want elk (tegen)argument kan al snel afgedaan worden als verdediging en het plaatst je onmiddellijk in de galerij der ketters. Of de stelling wel of niet waar is, doet er nu niet toe -er kunnen duizenden andere uitspraken als voorbeeld dienen- het gaat erom dat elke gedachtewisseling, noem het discussie of debat, eensklaps is dichtgeschroeid. Dat geeft geen goed gevoel.Dat slechte gevoel is volgens het boekje. Want Johannes de Geus en Jolanda Bouman schreven in ”Waarom? Daarom!” al spelregels voor argumenteren, en de eerste luidt: „Stel je niet te zeker op. Als je met een al te grote stelligheid jouw mening naar voren brengt, kan dat felle reacties oproepen. De kans bestaat dat de ander dit ook gaat doen en een welles-nietesdiscussie is dan vaak onvermijdelijk.” We zien en horen het overal: in de Kamer, het bedrijf en de kerk.

„Om toch”, zegt de Drent. Dat is voor hem het einde van alle tegenspraak, ook hier strandt en verzandt alle discussie. Verder argumenteren is zinloos, het zal -om in beeldspraak te blijven- de hakken alleen maar dieper in het zand brengen. „Om toch”, en daarmee uit. Met dit beeld wordt de Drent natuurlijk geen recht gedaan. Er leven buiten deze provincie heel wat mensen met eenzelfde argumentatiearmoede. Mensen voor wie discussie eigenlijk bestaat uit het poneren van stellingen, zeker niet uit het kennisnemen van andermans argumenten. Jammer, want luisteren is zo belangrijk.

Er zijn oorlogen gevoerd, kerken gescheurd, brandstapels opgericht, mensen „in de naam des Heeren verhouwen” omdat we niet wilden luisteren. Omdat we spelregel 2 aan onze laars lapten: „Speel de bal, niet de man.”

Tegenstellingen werden aangescherpt in plaats van afgezwakt, vooroordelen levend gehouden. Omdat we onze mening al lang klaar hadden, zonder anderen de kans te geven met ons mee te denken, ons op te scherpen, ons te brengen tot nuance. We durfden onze mening niet te slijpen aan die van een ander, om (opnieuw) te ontdekken dat tussen zwart en wit nog zo veel grijs zit.

Aanhoren is nog iets anders dan luisteren. Luisteren is het aangehoorde verwerken en een plaats geven binnen onze meningsvorming. Zoals een deeg uit meerdere ingrediënten bestaat, en de som der delen de smaak maakt. Toegegeven, dat maakt je kwetsbaar. Het vraagt om bereidheid je mening bij te stellen, mis-(is0(

schien zelfs wel je standpunt

in te trekken. Het vraagt om de overtuiging dat we er ook wel eens naast kunnen zit-

ten. Wie luistert, komt al snel tot de ontdekking dat het leven ingewikkelder is dan gedacht.(is2m(

Het leven laat zich niet met een schaartje knippen. Anderzijds, hoe minder je luistert, hoe eenvoudiger het leven.

Een beroep op Gods Woord heeft natuurlijk grote kracht. Dat Woord was voor David „een licht op zijn pad en een lamp voor zijn voet”; dat mag, dat kan, dat moet het voor ons ook zijn. Argumenten ontleend aan de Bijbel wegen terecht zwaar en kunnen -mits recht gebruikt en gewogen- doorslaggevend zijn. Maar mondstoppers als „Gods Woord leert ons anders” of „De Schrift is duidelijk”, zonder nadere onderbouwing vanuit die Schrift, komen niet overtuigend over. Met dergelijke (schijn)argumenten krijg je misschien wel je zin, maar niet je gelijk.

P.S.: Ten overvloede spelregel 7: „Reageer op wat werkelijk gezegd wordt, niet op je interpretatie (…) Zo voorkom je onnodige discussies over veronderstelde meningen.”

Aad van Toor

Reageren aan scribent?beeldenstorm@refdag.nl.