Volgens de WHO overlijden nu jaarlijks 4,9 miljoen mensen aan ziekten die worden veroorzaakt door het roken van sigaretten en loopt dat aantal ten minste op tot 10 miljoen in het jaar 2030. De WHO waarschuwt dat de laatste schatting de komende jaren naar boven zal moeten worden bijgesteld als het aantal rokers blijft groeien, aldus WHO-woordvoerder Derek Yach.

De WHO zei twee jaar geleden dat het jaarlijkse aantal doden door het gebruik van tabak ongeveer 4 miljoen bedroeg. Door nieuw onderzoek naar de invloed van roken bij de ontwikkeling van onder meer hart- en vaatziekten zijn de cijfers bijgesteld. Ook ontwikkelingen in de Derde Wereld zijn in de berekeningen opgenomen.

Op basis van de huidige trends kan worden verwacht dat tabaksgebruik binnenkort wereldwijd de belangrijkste oorzaak is van voortijdige dood, groter dan bijvoorbeeld aids, verkeersongevallen en moedersterfte.

De belangrijkste factor die het aantal doden door roken in de toekomst beïnvloedt, is het aantal Chinezen dat rookt. China is de afgelopen jaren een van de belangrijkste groeimarkten voor tabaksfabrikanten geweest. Ongeveer 320 miljoen Chinezen roken en jaarlijks overlijden ongeveer één miljoen Chinezen aan de gevolgen van het tabaksgebruik. Tussen de 60 en 65 procent van de Chinese mannen rookt, meer dan in welk ander groot land ter wereld ook. Slechts tussen de 10 en 20 procent van alle rokende Chinezen houdt er ook weer mee op, aldus de WHO.

De nieuwe cijfers zijn bekendgemaakt aan de vooravond van de eerste gesprekken over een internationaal antitabaksverdrag onder VN-lidstaten volgende week in Genève. Dat moet in mei volgend jaar worden afgerond. Er zullen onder meer beperkingen op tabaksreclame in worden opgenomen en maatregelen voor het terugdringen van het roken onder jongeren.

„Dit is een cruciaal punt in de onderhandelingen. Het technische werk is gedaan. Het moment is gekomen dat alle landen zich vastbesloten tonen over de beteugeling van de tabaksepidemie”, zei WHO-directeur-generaal Gro Harlem Brundtland.

Sommige staten hebben al heel strikte tabakswetten, met bijvoorbeeld minimumleeftijden voor de verkoop en beperkingen op tabaksreclame. Maar deze landen liggen meestal in de westerse wereld. In de ontwikkelingslanden zijn er vrijwel geen beperkingen.

De conferentie van volgende week begint met een tekstvoorstel dat staten oproept regels te stellen voor „de preventie en terugdringing van tabaksconsumptie, nicotineverslaving” en passief roken. Ook de promotie van het roken moet worden bestreden, evenals sigarettensmokkel.

Het voorstel suggereert landen informatie uit te wisselen over schadevergoedingen die door de tabaksindustrie worden betaald aan ’nicotineslachtoffers’. Vorige week betaalde de Amerikaanse fabriek Philip Morris 28 miljoen dollar aan een 64-jarige longkankerpatiënt.

Antitabaksactivisten hebben het tekstvoorstel al onder vuur genomen als zijnde „niet streng genoeg.”