”Willem de Zwijger” is de codenaam van het draaiboek waarin alles staat wat er moet gebeuren als een lid van het Koninklijk Huis overlijdt. Het draaiboek kwam zondagavond, kort na het overlijden van prins Claus, uit de kast. Alle hofdignitarissen en betrokken bewindslieden, ambtenaren en militairen beschikken sindsdien over een nauwkeurige lijst met taken.

Voor de krijgsmacht is de uitvaart van prins Claus een enorme operatie. „Het is ons een bijzondere eer”, zegt brigadegeneraal A. Strik, eindverantwoordelijk voor de militaire ceremonie. „Het is een zeer complex plan, waarin wensen van de koninklijke familie zijn verwerkt.”

In totaal werken 9000 militairen van de Nederlandse krijgsmacht aan de voorbereidingen en de uitvoering van het ceremonieel. Nog nooit waren er zo veel soldaten tegelijkertijd betrokken bij een ceremoniële operatie. Tijdens het huwelijk van kroonprins Willem-Alexander en Máxima in februari van dit jaar waren bijna 2000 militairen op de mat.

Dinsdag worden meer dan 6000 militairen ingezet voor de 9 kilometer lange ereafzetting langs de route. Vanaf Paleis Noordeinde tot op de Markt in Delft staan aan weerszijden van de weg om de 2 tot 3 meter militairen van landmacht, luchtmacht en marine. Ze zijn voorzien van een ongeladen wapen.

„Tot in detail is geregeld wie waar moet staan”, zegt M. Bruggeman, hoofd bureau ceremonieel van de Koninklijke Landmacht. „Bij wijze van spreken: van deze stoeptegel tot die lantaarnpaal.” Morgenmiddag zullen de 92 ondercommandanten de routes en locaties verkennen. Het blijven tenslotte militairen.

Kanonnen
De erewacht voor het Paleis Noordeinde bestaat uit honderd militairen van de Koninklijke Landmacht en het Trompetterkorps Bereden Wapens. In totaal maken 525 militairen van verschillende krijgsmachtonderdelen deel uit van de erewacht op de Markt in Delft.

In de rouwstoet zijn 825 militairen opgenomen, waaronder een ere-escorte van de cavalerie te paard, het ere-escorte van de Koninklijke Marechaussee te paard, de Koninklijke Militaire Kapel, de Luchtmachtkapel en twee erecompagnieën van elk krijgsmachtonderdeel. De stoet beweegt zich voort met gepaste militaire snelheid: 112 passen per minuut.

In Delft staan twee saluutbatterijen van de 11e afdeling Rijdende Artillerie opgesteld. Deze tachtig militairen van de Gele Rijders vuren met acht 25-ponder kanonnen iedere minuut vanaf het moment dat de rouwstoet Delft nadert tot en met het moment van bijzetting, een schot af.

Ook worden 300 veteranen bij de uitvaart ingezet. Alle militairen die dinsdag worden ingezet verzamelen zich vroeg in de ochtend op vier locaties: het Feyenoord-stadion in Rotterdam, een sporthal aan de Brasserskade in Delft en twee kazernes in Den Haag.

Met ruim 200 bussen worden ze naar hun plek gebracht. Dat vervoer moet dwars door de toch al drukke ochtendspits in de Randstad. Op- en afritten of zelfs complete snelwegen zijn afgesloten. De vraag is niet of het verkeer die morgen een chaos wordt maar hoe groot de chaos zal zijn.

Grafkelder
Een beetje uit beeld is de Koninklijke Marechaussee, het kleinste onderdeel van de krijgsmacht. „Wij zijn traditioneel al met het koningshuis verbonden”, zegt kolonel mr. R. Veltman, commandant van het district Zuid-Holland/Zeeland. De marechaussee zorgt deze dagen voor de beveiliging van de paleizen en is actief rond de Nieuwe Kerk in Delft. „We verzekeren de veiligheid in de kerk en zorgen ervoor dat onbevoegden niet in de open grafkelder komen.”

De marechaussee is heel betrokken bij de koninklijke familie, vindt Veltman. „Marechaussees staan letterlijk dicht bij de Koningin en haar familie. Onze mensen hebben donderdag het publieke condoleancedefilé bij Paleis Noordeinde geopend.”

Dat bijna alle leden van het Koninklijk Huis dinsdag in Delft dicht bij elkaar zullen zijn, is volgens Veltman geen probleem. „We hebben onze voorbereidingen getroffen.”

Haardracht
De militairen langs de route dragen hun dagelijkse tenue. Mannen en vrouwen in de stoet en bij Paleis Noordeinde en op de Markt in Delft dragen ceremoniële kleding. Die komt uit het Depot ceremoniële tenues en sabels in de Rijswijkse Plaspoelpolder.

Vijf minuten nadat de rouwstoet voorbij is, zullen de militairen opbreken. Naar verwachting moeten ze drie uur op hun benen staan. Voor haardracht, oorringen en piercings gelden de „gebruikelijke voorschriften.” Volgens Bruggeman zijn er geen aanvullende richtlijnen. „Een relatiering mag, de rest niet. Haar netjes geknipt, geen zichtbare tatoeages.” Hij verwacht van de militairen een „hoog gevoel van verantwoordelijkheid.”

De uitvoering dinsdag zal er een zijn met militaire precisie. „Je doet het één keer en dan moet het goed”, zegt Bruggeman. De klok speelt een belangrijke rol. Alles is tot op de seconde vastgelegd. Dat is een van de „kritieke punten.” De stoet bij de uitvaart van prinses Wilhelmina kwam in december 1962 ruim een kwartier te laat aan bij de kerk. „Zal ons niet gebeuren”, verzekert Bruggeman. „We zijn precies op tijd.”

Andere kritieke punten zijn het weer, de tientallen paarden in de stoet en hoe zij reageren op de omgeving, de hoeveelheid publiek en onvoorziene omstandigheden op de route. „Dan moeten de militairen wijken.”

De krijgsmacht zal zich van haar beste kant laten zien. Zelfs al is de voorbereidingstijd een dag korter. Ging operatie ”Willem de Zwijger” nog uit van woensdag als dag van de uitvaart, koningin Beatrix en haar zonen beslisten anders. „Het hof heeft het voor het zeggen”, aldus de Delftse burgemeester Van Oorschot deze week. „Het blijft in de eerste plaats een familiebegrafenis.” Bruggeman: „Het is wel een familie die haar man en vader wegbrengt.”