Daarom kunnen partijen als die van Wilders en die van mevrouw Verdonk zich verheugen in een aanzienlijke populariteit. Zij bieden pasklare oplossingen, zeggen vooral rekening te willen houden met de wensen van de burger en de problemen krachtdadig, snel en adequaat te zullen oplossen zodra ze op het pluche zitten.Minister Rouvoet voor Jeugd en Gezin waarschuwde begin deze week dat dergelijk populisme beslist geen antwoord is op het probleem van de toenemende kloof tussen politiek en burger. De populist roept de dingen die burgers graag horen en wekt daarmee verwachtingen die vervolgens niet zijn waar te maken.

Die waarschuwing van de minister is beslist geen overbodige. Mevrouw Verdonks beweging staat in de peilingen nu op 15 zetels en 9 van de 150 Kamerleden behoren tot de partij van Wilders. Het optreden van beide politici heeft populistische trekken. Er is dus bij de burger een neiging om dit soort politici te steunen.

Die sympathie voor populistische politici is vaak een gevolg van de stoere taal die ze spreken en de belofte de problemen van de burgers te zullen oplossen. Daarbij telt vaak meer de uitstraling die ze hebben dan de inhoud van hun boodschap. Wat men ook van Wilders of Verdonk vindt, het zijn wel opvallende persoonlijkheden. Wilders is beslist een markant man en Verdonk is een dame van wie iedereen ziet en weet dat ze niet zomaar opzijgaat. Dat vertalen ze ook door in hun redevoeringen, die niet uitblinken door een goed visionair verhaal. Ze roepen vooral: „Beste burger, ik wil naar u luisteren, vertrouw op mij en het komt goed.”

Dat laatste is het meest gevaarlijk. Natuurlijk moet een politicus luisteren naar de kiezers. Maar het handelen van politici kan nooit gereguleerd worden door de optelsom van alle verlangens van burgers. Dat is onmogelijk. Want in die telling zitten zeker tegenstrijdigheden.

De burger wil de oplossing van de fileproblematiek (Verdonk belooft dat) en wil tevens belastingverlaging (Verdonk belooft dat ook). Maar dat lukt niet. De aanleg van wegen en openbaarvervoersvoorzieningen kost veel geld en dat zal de fiscus moeten vergaren.

Kortom, een politicus moet een doordachte keuze maken uit de veelheid van wensen van de kiezers. Een belangrijk hulpmiddel daarbij is een politiek program. Dat maakt bovendien vooraf aan de kiezer helder waar een partij echt voor staat.

Opvallend is dat iemand als de beweging van mevrouw Verdonk dat program uiterst sober heeft gehouden. Ze houdt immers niet van mooie woorden; ze komt liever tot daden, zegt ze. Dat klinkt mooi. Maar daardoor is ze achteraf ook niet zo gemakkelijk af te rekenen op concrete punten. Ook niet op die stoere woorden die na enkele jaren vaak door de populistische sprekers plotseling tijdgebonden worden verklaard.