De keuze voor het gebouw voor de top was eigenlijk al een provocatie. De Roemeense autoriteiten kozen hiervoor het parlementair paleis, in de jaren tachtig gebouwd in opdracht van de toenmalige leider Ceausescu. Het moest de kracht van de natie en het communistisch systeem uitstralen. Het was zeker niet Ceausescu’s bedoeling dat de vijandige NAVO hier haar grootste topontmoeting zou houden.Vooraf was al duidelijk dat er vanuit Rusland een koude wind zou waaien. NAVO-chef Jaap de Hoop Scheffer gaf eind vorige week een interview aan de Financial Times waarin hij de Russische president Poetin ertoe opriep geen „onbehulpzame retoriek” te gebruiken. Met de Engelse uitdrukking ”unhelpful rhetoric” geeft de Nederlandse diplomaat aan dat mensen hun toon moeten matigen. Zoiets zeg je niet als je daar geen reden voor hebt.

Je kunt niet anders zeggen dan dat Poetin zich daaraan heeft gehouden. Al jaren maakt hij duidelijk dat hij de gestadige uitbreiding van de NAVO naar het oosten bedreigend vindt. Een paar dagen voor het interview met De Hoop Scheffer publiceerde de Financial Times ook een gesprek met de gekozen president van Rusland, Medvedev. Die noemde toelating van Oekraïne en Georgië tot de wachtkamer van de NAVO een „bedreiging voor de Europese veiligheid.” Sindsdien is er echter geen heftige taal uit Moskou meer vernomen.

President Poetin -die voor de NAVO-Russische Raad naar Boekarest kwam- gaf vrijdagmiddag wel een lange persconferentie, waarin hij onder meer het bestaan van de NAVO ter discussie stelde. „Rusland heeft zijn troepen uit alle Oost-Europese landen teruggetrokken, maar inmiddels zijn er Amerikaanse bases in Roemenië en maken NAVO-gevechtsvliegtuigen patrouillevluchten langs onze grens”, aldus een emotionele president. „De NAVO werd gevormd in reactie op het ”rijk van het kwaad”, namelijk de Sovjet-Unie. Het staat nog te bezien wie er toen gelijk had, maar het Warschaupact en het Oostblok bestaan niet meer. Dus tegen wie keert de NAVO zich nu?”

Toch „erkent” Rusland het bestaan van de NAVO „als een realiteit, en daarom willen we de praktische samenwerking verder uitbouwen.” Rusland kan bij veel zaken, zoals de opbouw van Afghanistan, een „constructieve bijdrage” bieden. „Bovendien bestaan er geen ideologische scheidslijnen meer in Europa.”

Poetin was er „tevreden” over dat de twee voormalige Sovjetlanden voorlopig niet zijn toegelaten tot het voorportaal van de NAVO. Volgens critici komt dit neer op een Russisch veto in het bondgenootschap. Het besluit zelf laat echter zien dat dit niet zo is. In de verklaring van de 26 lidstaten staat zwart op wit dat Oekraïne en Georgië op termijn lid „zullen” worden. Het wordt zelfs aan de ministers van Buitenlandse Zaken overgelaten om te besluiten wanneer ze de wachtkamer mogen binnentreden. Dat is beslist niet de lijn die het Kremlin wenste.

De Nederlandse premier Balkenende sprak achteraf van de „top van de constructieve dialoog.” Poetin gebruikte iets beeldrijker taal: „Het was geen pingpong van verwijten.” Op de meeste NAVO-toppen hoeven regeringsleiders alleen maar voorgekauwde stukken af te stempelen. Maar in Boekarest was werkelijk debat nodig om besluiten te nemen. Dat dit allemaal lukte -en ook nog eens zonder grote vertraging- bewijst dat de lidstaten daadwerkelijk met elkaar in gesprek gingen.

Het voeren van zo’n dialoog is steeds meer het bestaansrecht van de NAVO. Natuurlijk blijft het een militair bondgenootschap. Nog nooit heeft de organisatie zo veel militairen in het veld gehad als nu. Maar tegelijk wordt de NAVO steeds belangrijker als platform voor gedachtewisselingen tussen landen met tegengestelde belangen. Of in de woorden van president Poetin: „Het is beter te praten dan te schieten.”