Moreel-ecologisch is het in deze tijd onverantwoord het geboortecijfer extra te willen opvijzelen. De wereld barst ecologisch gesproken al uit zijn voegen en ieder nieuw kind en dus ook alle ouders die er één op de wereld neerzetten, dragen bij aan de ecologische onleefbaarheid.De zogeheten noodzaak van een hoger geboortecijfer zou de vergrijzing zijn, maar niemand weet echt waartoe oudere mensen in staat zijn als ze een volwaardige plaats hebben in de samenleving. Het stereotype -en dus bijzonder aanvechtbare- beeld dat velen hebben, onder wie relatief jonge beleidsmakers en politici, is dat van de aftakelende grijze mannen en vrouwen, voor wie in toenemende mate gezorgd moet worden; en wie moeten dat doen? Bij voorkeur en alleen jonge werknemers?

Voor ouderen in verzorgingshuizen is echter niets prettiger dan om ook door wat volwassener -en dus wat duurdere- krachten geholpen te worden. Zij begrijpen en voelen vaak beter aan wat er in de oudere mens omgaat en hebben vaak op een natuurlijker manier respect voor de mensen met wie zij omgaan. Ouderen in verzorgingshuizen hebben zeker ook graag contact met jongere medewerksters, maar liefst niet uitsluitend.

De gedachte die in dit landje hardnekkig lijkt te hebben postgevat is dat hogere leeftijden per definitie een zekere mate van seniliteit en krakkemikkigheid met zich meebrengen. De gemiddelde mens die ouder wordt, leert als hij of zij kleine mankementen krijgt, daar doorgaans goed mee omgaan. Het alledaagse werk en sociale leven worden daardoor niet meer gehinderd dan dan door de gedragingen van jonge medewerkers die zich nog moeten bewijzen.

Leeftijdsbewust
Oudere mensen zijn in vergelijking met jongeren in geestelijk opzicht volwassener. Dat betekent dat ze voor de samenleving, organisaties en bedrijven en voor hun collega’s bijzonder belangrijk kunnen zijn. Zij hebben meer overzicht in zaken doen en beslissingen nemen, en meer ervaring en rust. Ze lopen minder gauw mee met de meest stompzinnige vernieuwingen die jonge honden willen opstarten. Ouderen zijn van onschatbare waarde in het actieve leven en zullen -als ze ertoe in staat gesteld worden- ook veel bijdragen aan verantwoordelijke omgang met energie, mensen en middelen.

Wie echt iets wil betekenen voor de mens in de -tijdelijk- vergrijzende samenleving, die zorgt ervoor dat ouderen gefaciliteerd worden om zo lang zij kunnen en willen hun steentje bij te dragen aan het behoud en de verdere opbouw van de samenleving. Dat betekent een leeftijdsbewust personeelsbeleid voeren, een idee dat langzaam post begint te vatten. Dat is de beste manier van zorgen voor ouderen.

Dat is vele malen beter dan ze op een volstrekt willekeurige kalenderleeftijd het arbeidsproces uit te gooien, waardoor hun geestelijke en lichamelijke achteruitgang sterk wordt bevorderd. Nederland moet niet in geboorteaanwas investeren, maar veeleer in het besef dat het voor mensen en de samenleving goed is als ouderen langer werken als ze dat willen en kunnen. Het belang van een dergelijke kijk op mensen, werk en samenleving is ook te vinden bij de regiegroep GrijsWerkt onder voorzitterschap van Ed Nijpels.

Dwangbuis
Bij de ouderen die erin slagen na hun VUT of pensioen bevredigende maatschappelijke, hobby-, familie- en mantelzorgtaken op zich te nemen, zien we vaak dat ze een leven weten te ontwikkelen van relatief weinig echte fysieke ongemakken en dat ze uit hun zinvolle bestaan een grote levensbevrediging putten. De meeste informele zorgtaken die in Nederland worden vervuld, rusten op de schouders van de senioren.

Vooral echter bij mannen die er na hun arbeidzame leven niet in slagen een dergelijke bevrediging te vinden, zien we relatief vaak een overlijden binnen de periode van omstreeks een jaar na het pensioen. Eenzelfde soort overlijdenspiek overigens die er lijkt te zijn na het overlijden van de levenspartner. Het is dus ook uit het oogpunt van geestelijk welzijn bijzonder slecht om oudere medewerkers te forceren het arbeidsproces te verlaten. Het werk is bovendien lichamelijk veel minder zwaar dan vroeger. Dat argument rechtvaardigde vroeger de leeftijdsgebonden pensionering. Maar het is nu een dwangbuis voor de gezonde oudere medewerker.

Daarom, wie zegt dat de bevolking moet groeien, zet de ouderen moreel buitenspel.

De auteur is publicist en werkzaam in de ouderenzorg en de psychiatrie.