Naar verluidt zijn zelfs de presidentskandidaten Obama en Clinton verontwaardigd. Hoe kan de Amerikaanse luchtmacht „nationale trots” Boeing in de kou zetten en voor een Europees product kiezen?Waar gaat het om? De Amerikaanse luchtmacht moet zijn bejaarde KC-135 tankvliegtuigen vervangen. De vliegende tankstations met een gemiddelde leeftijd van 47 jaar -destijds gebouwd door Boeing- voorzien jacht- en andere gevechtsvliegtuigen in de lucht van kerosine en zijn van cruciaal belang bij militaire operaties. De US Air Force wil 179 nieuwe tankers hebben. Ter vergelijking: Nederland heeft er twee.

Boeing biedt de KC-767, een variant op de commerciële 767-200. Het Europese lucht- en ruimtevaartconcern EADS heeft via dochter Airbus de KC-30 in de aanbieding, gebaseerd op de passagiersversie A330.

Als klap op de vuurpijl gunde de Amerikaanse luchtmacht, lees het Pentagon, de opdracht van 35 miljard dollar (23 miljard euro) onlangs aan het consortium van Airbus en het Amerikaanse bedrijf Northrop Grumman.

De Franse president Sarkozy en de Duitse bondskanselier Merkel waren er als de kippen bij om de Amerikaanse opdracht voor EADS als „historisch” te bestempelen en als bewijs te zien van „de goede relaties tussen Europa en de VS.”

In de discussie in Amerika speelt niet zozeer een rol welk vliegtuig het beste is, maar meer welke keus goed is voor de Amerikaanse economie. Door de keuze voor EADS zou volgens critici de Amerikaanse luchtvaartindustrie schade ondervinden.

Hillary Clinton zegt „zeer bezorgd” te zijn dat de regering-Bush de op een na grootste defensieorder aan een buitenlands bedrijf toekent. Ook het feit dat de US Air Force gaat vliegen met ’Franse’ tankvliegtuigen ligt gevoelig, ondanks dat EADS de toestellen in de Amerikaanse staat Alabama wil gaan produceren.

Op haar website is Northrop inmiddels een tegenoffensief gestart. Van het toestel wordt 58 procent in Amerika gemaakt, zo valt te lezen. Er zijn 230 Amerikaanse bedrijven „coast-to-coast” bij betrokken en de order biedt werk aan 25.000 mensen.

Voor Boeing komt de militaire keuze voor de Europese concurrent als een zware slag. De Amerikaanse vliegtuigbouwer liet gisteren weten officieel te protesteren tegen het besluit van de luchtmacht. Boeing dient het protest in bij de GAO, de algemene rekenkamer van de VS. Het onderzoek neemt naar verwachting honderd dagen in beslag. In die tijd worden alle partijen gehoord.

„Ons team heeft nauwkeurig gekeken naar het tankerbesluit en serieuze gebreken ontdekt in het proces. Dit is een uitzonderlijke stap die ons bedrijf zelden neemt”, aldus Boeingtopman Jim McNerney.

Volgens de Amerikaanse luchtmacht kleefden aan de offerte van Boeing meer risico’s dan aan die van Airbus en zijn partner. Boeing bood een tankerversie van de 767-200 aan, een ten opzichte van de A330-200 kleiner en lichter vliegtuig. De Airbus kan per vlucht 27.000 liter kerosine meer meenemen dan de Boeing en er kunnen ook nog passagiers mee.

Volgens een Amerikaanse defensie-expert heeft de US Air Force bij de keuze voor de KC-30, die hij overigens als gebruiksnaam KC-45 meegeeft, simpelweg het beste toestel gekozen. Op basis van vijf specifieke criteria stak de KC-30 met kop en schouders boven de kleinere KC-767 uit, aldus Loren Thompson van het Lexington Institute.

„De overwinning van Northrop Grumman was geen nipte. De offerte van Northrop-EADS was in praktisch alle opzichten beter dan die van de rivaal”, zegt Thompson in diverse Amerikaanse media.

Het omstreden besluit volgt overigens op een jarenlang selectieproces. Een eerdere order voor KC-767’s van Boeing werd geannuleerd vanwege een omkoopschandaal. Dat schandaal werd in 2004 blootgelegd door de Republikeinse senator John McCain. Juist ja, de Republikeinse kandidaat bij de presidentsverkiezingen in november.