Het openbaar ministerie eiste twee weken geleden nog twintig jaar cel omdat Kouwenhoven in 2002 en 2003 illegaal wapens zou hebben geïmporteerd naar Liberia, dat toen werd verscheurd door een burgeroorlog. Ook zouden milities van Kouwenhoven hebben gevochten voor de toenmalige machthebber van het land, president Charles Taylor.Volgens de rechters heeft justitie dat niet kunnen bewijzen, vanwege de „gebrekkige kwaliteit” van de getuigen die werden opgevoerd. De rechtbank in Den Haag veroordeelde de Nederlandse zakenman begin juni 2006 nog tot acht jaar cel wegens wapenhandel. Hij werd toen wel vrijgesproken van het medeplegen van oorlogsmisdrijven.

Het OM was het daarmee niet eens en ging in hoger beroep. Ook Kouwenhoven verzette zich tegen de uitspraak van de rechtbank, omdat hij altijd heeft volgehouden dat hij onschuldig is.

Het hof uitte maandag flinke kritiek op het opsporingsonderzoek van het OM. De rechters benadrukten dat de aanklagende instantie zelf ook had kunnen weten dat de verklaringen veel tegenstellingen en objectief vast te stellen onwaarheden bevatten. Het hof: „Die toetsing is achterwege gebleven, ondanks dat daar alle aanleiding voor was. De verdediging heeft daar ook voortdurend op gewezen en heeft de verklaringen wel getoetst”.

Het gerechtshof noemde deze werkwijze van het OM „een grote zorg die voor de rechter een negatieve invloed heeft voor de waarheidsvinding.” De raadsheren vinden het „verontrustend” dat het OM zo weinig oog voor deze ontwikkeling heeft gehad.

De advocate van Kouwenhoven, Inez Weski, beaamt dat nadrukkelijk. „Het OM heeft de hele tijd genegeerd dat getuigen elkaar tegenspraken. Dat is heel verontrustend. We hebben alles zelf moeten doen, ongelofelijk. Gelukkig heeft het hof dit wel ingezien”, meent Weski. „Dus ik ben nu wel blij met de uitspraak.”

Het OM zegt lering te willen trekken uit de zware kritiek die het gerechtshof maandag op de organisatie heeft gegeven. „De mogelijkheden om in Liberia goed onderzoek te doen zijn zeer beperkt”, meent woordvoerder Astrid Rijsdorp. „Je bent al snel afhankelijk van getuigen en dat is lastig in dit soort landen.”

Toch geeft ze aan dat er binnen het OM goed naar de kritische kanttekeningen van het hof zal worden gekeken. „Die waren goed onderbouwd”, aldus Rijsdorp. „We moeten er lering uit trekken en kijken of en hoe we het voortaan anders doen.”

De Nijmeegse hoogleraar strafrecht, Ybo Buruma, constateert eveneens dat het OM niet goed is omgegaan met de getuigen in deze strafzaak. Volgens hem is dat echter een structureel probleem. „Dit gebeurt in heel veel zaken. Het OM moet de kritiek van het hof daarom ook ter harte nemen.”

Minister Hirsch Ballin van Justitie en de top van het OM, het college van procureurs-generaal, wilden niet op de vrijspraak van Kouwenhoven ingaan.

De SP in de Tweede Kamer heeft minister Hirsch Ballin schriftelijk vragen gesteld. Kamerlid Krista van Velzen wil weten welke maatregelen de minister neemt „om dit soort broddelwerk in de toekomst te voorkomen.”