Met gefronste wenkbrauwen las menigeen in staatkundig gereformeerde kring vorige week de berichten rond de aanbeveling van SGP’er H. van Kooten voor het burgemeesterschap in Noord-Beveland. De vertrouwenscommissie voelde Van Kooten duchtig aan de tand over zijn opvattingen over zondagsrust. In deze krant liet de SGP’er weten zo nodig bereid te zijn op zondag een prijs voor een zeilwedstrijd uit te reiken.In SGP-kring heeft de gang van zaken tot verbazing en afkeuring geleid. Een aantal zittende SGP-burgemeesters houdt de boot af als hun gevraagd wordt daarover een gesprek met deze krant te voeren.

Oud-SGP-burgemeester Hardonk (Nieuw-Lekkerland, Oldebroek, Barneveld) en ChristenUnieburgemeester K. Tigelaar van Oud-Beijerland zijn wel bereid over het thema van gedachten te wisselen. Ze gaan om de tafel in een restaurant bij Bodegraven.

Veroordelen wil SGP’er Hardonk niet. „Ik heb er geen behoefte aan om als een soort rechtzinnige jongen een oordeel te geven over de beslissing van Van Kooten. Ik wil die man niet zomaar makkelijk afbranden”, reageert de oud-burgemeester met bijna 29 jaar ervaring.

In SGP-kring heerst bezorgdheid over zijn standpunt.

„Dat kan ik goed plaatsen. Wat hij heeft gezegd over zondagsrust, is heel bijzonder, omdat het direct te maken heeft met de Tien Woorden van de Heere God. Ik loop al heel wat jaren mee, maar dit is nog niet eerder vertoond. Ik vraag me af of Van Kooten bij zijn begeerte naar het burgemeestersambt de heiliging van de zondag voldoende in het oog houdt.”

Zou u een burgemeesterspost voorbij laten gaan als u op zondag niet-noodzakelijke activiteiten moest doen?

„Ja. Gehoorzaamheid aan Gods geboden weegt voor mij dan zwaarder. Ik moet later verantwoording aan God afleggen over mijn invulling van het ambt. Zelf ben ik tijdens de sollicitatieprocedures nooit bevraagd op mijn visie op de zondag. Ik had wel het voorrecht dat ik burgemeester was in gemeenten waar dat soort kwesties niet of nauwelijks speelde. Natuurlijk was ik wél present als de nood aan de man was, bij branden of ernstige ongevallen.”

CU’er K. Tigelaar, sinds vorig jaar eerste burger van Oud-Beijerland en daarvoor vanaf 2002 wethouder in Alphen aan den Rijn, houdt de zondag in principe vrij. Hij gaat dan onder meer naar de kerk. „In Alphen aan den Rijn had ik als wethouder onder meer sportzaken in mijn portefeuille. De zondagsclubs kwamen naar me toe: Wij mogen toch wel blijven voetballen? Ik heb toen gezegd: Ik zal sportverenigingen niet verbieden op zondag te voetballen, maar verwacht van mij niet dat ik op zondag langs de lijn sta.”

Hoewel de situatie zich in Oud-Beijerland nog niet heeft voorgedaan, houdt Tigelaar de mogelijkheid open om in een enkel geval op zondag op te treden bij activiteiten in het dorp. „Ik spreek geen definitief nee uit tegen bezigheden op zondag. Als in Oud-Beijerland een grootscheepse dorpsactiviteit op zondag zou zijn, laat ik daar mijn gezicht zien. Maar ik wil niet dat mijn kerkdiensten structureel in het gedrang komen.”

Groeit in Nederland de weerstand tegen bestuurders van orthodox-christelijke signatuur?

Tigelaar: „Sinds de ChristenUnie deel uitmaakt van de regering, merk ik dat discussies over ethische kwesties op het scherp van de snede worden gevoerd. Op een vervelende manier ook. We leven in een klimaat waarin overspannen gereageerd wordt op het christelijk geluid. Ik heb me zeer gestoord aan de manier waarop Jan van den Bosch, bekend van de EO, vorige week in het televisieprogramma Pauw en Witteman werd bejegend. De teneur was: Hoe kunnen we het christelijk geloof nog belachelijker maken. Toen Van den Bosch de uitspraken van Jezus over de ware Wijnstok uitlegde, werd daar lacherig op gereageerd.”

Hardonk: „Ik denk al jaren dat het moeilijker wordt voor een SGP’er om ergens burgemeester te zijn. Het aanscherpen van tegenstellingen neemt meer en meer toe. Toch merk ik tot mijn verbazing dat er af en toe weer een SGP’er wordt benoemd. Dat zal dan vooral te maken hebben met iemands bestuurlijke kwaliteiten.”

Maar kan een burgemeester dat ook als christen zijn?

Tigelaar: „Ik ben vertegenwoordiger van het openbaar bestuur. Maar dat betekent niet dat ik me als burgemeester als grijze muis moet gedragen. Men mag van mij niet verlangen dat ik als een robot functioneer. Toen ik bij het afscheid van een predikant het woord voerde, heb ik niet alleen wat algemene opmerkingen gemaakt over de verhouding tussen kerk en gemeentebestuur, maar las ik ook enkele passages uit een psalm voor. Dat is iets persoonlijks en raakt mijn geloofsovertuiging. Toch zeg ik dat op zo’n moment als vertegenwoordiger van het openbaar bestuur. Dat moet kunnen. Tegelijk kies ik niet voor een verhaal waarin ik zeer sterk de nadruk leg op mijn geloofsopvattingen. Dan krijg ik zeker commentaar.”

Hardonk: „Ik heb zelf ook heel wat keren predikanten toegesproken. In Oldebroek werd me gevraagd het Kerstevangelie voor te lezen. Dat heb ik met liefde en plezier gedaan. Als ik als burgemeester mensen de zegen van God niet meer zou mogen toewensen, zou het voor mij niet meer hoeven. Je hoeft je als burgemeester niet te laten gebruiken als een soort stressbal die anderen in iedere gewenste vorm kunnen drukken.”

Ontkomt een burgemeester er niet aan om vuile handen te maken?

Tigelaar: „Die uitdrukking wordt vaak gebruikt voor het sluiten van compromissen in de politiek. Dat vind ik geen kwestie van vuile handen maken. Politiek is nu eenmaal een kwestie van geven en nemen.”

Zou u als burgemeester bij de opening van een moskee aanwezig willen zijn?

Hardonk: „Nee. De islam is een godsdienst van zelfverlossing die haaks staat op het christendom. Bovendien worden christenen in moslimlanden verdrukt, denk aan Turkije. Toen ik in Barneveld een cultureel centrum bezocht, vroegen Turken of ik hun moskee wilde openen. Dat heb ik geweigerd. Ik wil me niet identificeren met de islam.”

Tigelaar: „Ik zie dat anders. Ik wil zo nodig wel een moskee openen. Dat wil niet zeggen dat ik me dan identificeer met de islam. Ik kan me niet vinden in het argument van christenverdrukking in het buitenland. Dat aspect wil ik buiten beschouwing laten. Dan zou ik ook kunnen wijzen op onlusten op de Molukken enkele jaren geleden, ook vanuit het christelijke kamp. Op lokaal niveau wil ik me richten op de plaatselijke moslimgemeenschap. Beoordeel die op haar daden.

Als representant van het openbaar bestuur wil ik elke bevolkingsgroep vertegenwoordigen. In Alphen aan den Rijn had het contact vanuit de gemeente met moskeeën veel nut. Bijvoorbeeld als het gaat om voorlichting over school en opleiding. Nee, in de moskee zal ik niet uit de Koran citeren. Dat raakt mijn persoonlijke geloofsopvatting wél. De Koran is een boek waar ik absoluut niet achter sta.”

Hardonk: „Je zegt dat je alle bevolkingsgroepen wilt vertegenwoordigen. Dat betekent dan ook dat je een clubhuis van de Hells Angels wilt openen?”

Tigelaar: „Dat vind ik een theoretische discussie. In Oud-Beijerland zit geen afdeling van de Hells Angels. Als burgemeester let je er natuurlijk wel op welk gebouw je wel of niet opent. Er vindt vooraf onderzoek plaats, naar bijvoorbeeld de vergunningen van een bedrijf. Een organisatie moet wel pluis zijn.”

Zeker SGP-burgemeesters vinden dat ze, eenzaam aan de top, nogal in de kou staan. Ze kunnen niet altijd uit de voeten met kritiek vanuit de achterban.

Hardonk: „Ik herken dat wel. Een burgemeester zit op een eenzame post. Het is nooit leuk om kritiek te krijgen als je probeert gewetensvol je werk te doen. Zelf stond ik voorheen wel eens als SGP-burgemeester op zaterdag langs de lijn bij bijvoorbeeld een voetbalwedstrijd. Dat deed ik om mijn waardering te tonen voor het feit dat zo’n wedstrijd niet op zondag werd gehouden. Vanuit SGP-kringen komt dan kritiek op zo’n bezoek. Veel burgers hebben weinig benul van wat het burgemeestersambt precies inhoudt. Men vergeet dat je een heleboel dingen zelf moet uitknobbelen. Vanuit het hoofdbestuur is er geen enkele richtlijn. Er is zelfs nauwelijks belangstelling voor het functioneren van de burgemeester. Je vraagt je soms af of men er nog wel blij mee is dat er SGP-burgemeesters zijn.”

„Het is vrij eenvoudig”, zegt voorzitter W. Kolijn van het SGP-hoofdbestuur over de uitspraak van aankomend burgemeester H. van Kooten van Noord-Beveland. „Een van de aangelegen punten van de SGP is de bevordering van de zondagsrust. Over de werken van barmhartigheid en noodzakelijkheid bestaat wat verschil van mening, maar daarvan is in de uitspraken van de heer Van Kooten geen sprake.”

U hebt hem gesproken?

„Ik heb hem maandag telefonisch gesproken en gefeliciteerd. Maar ik heb ook gezegd dat we zijn uitspraken over het willen uitreiken van een prijs op zondag betreuren. Ik hoop dat hij zelf inziet dat dit te ver gaat.”

Heeft zijn opstelling verder consequenties?

„We hebben het er aan de telefoon niet over gehad of hij nog binnen de SGP past. Mijn eerste insteek is om mensen binnen te houden. Maar ook als hij niet terugkomt op zijn uitspraken is zijn lidmaatschap niet in de eerste plaats een zaak van het hoofdbestuur. De eerste verantwoordelijkheid ligt bij de kiesvereniging van Sliedrecht, waar hij nu nog woont.”

De burgemeester is er voor de hele bevolking, zegt Van Kooten. Dus ook op zondag.

„Dat is waar, maar een burgemeester is ook een persoon met een eigen geweten en met eigen opvattingen.”

Kunnen SGP’ers überhaupt nog burgemeester worden als een vertrouwenscommissie hen zo doorzaagt over de zondag?

„Het is vandaag de dag helaas de praktijk om SGP’ers hierover door te zagen, want vaak heeft men alles liever dan een SGP’er. Een PvdA’er wordt niet zo snel gevraagd of hij bereid is de afscheidsdienst van een oud gereformeerde predikant bij te wonen. Mijn gevoelen is dat het hierdoor lastiger wordt om nog ergens burgemeester te worden. De invloed van gemeenteraden in de benoeming is bovendien sterk toegenomen. Is er niets om een SGP’er in diskrediet te brengen, dan zoeken ze het in het stuk van de godsdienst. Dus komen dan de zondag en sinterklaas aan de orde. Ik weet dat er om die reden geschikte kandidaten zijn die ervan afzien om ergens te solliciteren.”

Oud-burgemeester Hardonk zegt dat het hoofdbestuur zich nauwelijks bemoeit met SGP-burgemeesters. Terecht?

„Dat is een oud verhaal. Ik heb jarenlang geprobeerd de contacten met burgemeesters wat levend te houden, maar dat valt niet mee. Bij afspraken waren er vaak verhinderingen. Daardoor functioneert zo’n overleg nauwelijks. Daarbij wil ik de hand ook in eigen boezem steken; ons hoofdsbestuur is, vergeleken met andere partijen, minder op de politieke praktijk gericht. We zijn meer bestuurlijk bezig om de organisatie op de rails te houden.”

Kunt u zich voorstellen dat een SGP-burgemeester zich soms eenzaam voelt?

„Dat kan ik me heel goed voorstellen. Maar dat geldt denk ik voor alle burgemeesters, ongeacht de politieke kleur. Het ambt brengt dat met zich mee.”

De ChristenUnie heeft per 1 april officieel acht burgemeesters. Zes gemeenten hebben of krijgen een burgemeester van SGP-huize. Een overzicht. Tussen haakjes het aantal inwoners.

ChristenUnie
Lemsterland (13.434): D. Stellingwerf*
Staphorst (15.899): J. D. Alssema
Bunschoten (19.475): M. van de Groep
Elburg (22.216): F. A. de Lange
Oud-Beijerland (24.019): K. Tigelaar
Tholen (25.155): W. Nuis
Rijssen-Holten (36.584): B. Koelewijn
Deventer (96.617): A. P. Heidema
*Benoemd, begint op 1 april.

SGP
Noord-Beveland (7.267): H. van Kooten*
Dirksland (8.321): S. Stoop
Liesveld (9.799): G. J. Kats
Putten (23.041): B. J. van Putten**
Barendrecht (43.044): J. van Belzen
Soest (45.360): A. Noordergraaf
*Voorgedragen, nog niet benoemd.
**Heeft eind 2005 zijn SGP-lidmaatschap opgezegd.