Sinds in Kampen de Werkgroep Zwartendijk in het geweer kwam tegen plannen om het buitengebied rond de eeuwenoude dijk vol te bouwen, staat de Structuurvisie Kampen 2030 opeens in een ander licht. Vraag is nu hoeveel er gebouwd gaat worden, en waar.Langs de IJssel heeft Kampen al sinds zijn ontstaan aan de oostzijde een natuurlijke barrière. Het aan de overzijde liggende IJsselmuiden -sinds eind jaren ’90 ook gemeente Kampen- heeft altijd een dorps karakter behouden en voor uitbreiding van de stad wordt aan dat gegeven vastgehouden. Met de uiterwaarden en industriegebied Zuiderzeehaven als noordelijke grens kan de stad, mits hij wil uitbreiden, slechts uitwijken in zuidelijke en westelijke richting.

Ten westen van de stad ligt echter de uit 1302 stammende Zwartendijk. Verderop suist het verkeer over de drukke N50. Op de dijk zelf wordt de rust alleen verstoord door de vele fietsers, wandelaars en hardlopers. „Het worden er steeds meer”, constateert Johan van der Stouwe. Samen met zijn neef Jan is hij in een open schuur riet aan het binden. Hij woont al veertig jaar op de dijk. Hij wijst in de verte. „Dit is het mooiste stukje van deze dijk. Elke bocht is een dijkdoorbraak uit vroegere tijden.”

„Er staat duidelijk verandering aan te komen”, zegt burgemeester J. Oosterhof. „Met de verdere ontwikkeling van de luchthaven van Lelystad en de toekomstige grondige aanpak van het stationsgebied in Zwolle ontstaan nieuwe corridors waarlangs economische ontwikkelingen gaan plaatsvinden.”

De nieuwe Hanzelijn tussen Lelystad, Dronten, Kampen en Zwolle moet deze plaatsen bovendien aantrekkelijker maken om te wonen. Vandaar dat er al geruime tijd gekeken wordt naar ruimte voor alle geplande nieuwe woningen. De bouw van een station ten zuiden van Kampen, met eromheen 3000 tot 4000 woningen, lijkt een feit. Maar het westen van de gemeente moet onaangetast blijven, vindt B. Zeven, woordvoerder van de Werkgroep Zwartendijk. „Dit is de achtertuin van Kampen. Hier vindt de stadsbewoner rust, ruimte en groen.” In een week en twee weekeinden tijd wist de werkgroep 9000 handtekeningen te verzamelen van stadsgenoten die het gebied rond de dijk intact willen houden.

Toch is in 2006 al in het raadsprogramma opgenomen dat over de Zwartendijk gebouwd gaat worden. Dit programma is door alle partijen, GroenLinks uitgezonderd, ondertekend. Daarbij werd tevens opgemerkt dat „demografische ontwikkelingen worden betrokken bij de woningbouwplannen.” Met andere woorden: blijft Kampen groeien, dan is woningbouw daar onontkoombaar. „Wij staan voor het stellen van grenzen”, zegt Zeven daarentegen. „Het moet almaar meer en groter.”

De woningen zouden de eeuwenoude omgeving van de Zwartendijk voorgoed veranderen. Jan van der Stouwe, die naast de dijk woont, weet dat de Zwartendijk vaak overstroomd werd door het water van de Zuiderzee. „Dan werden hier vuurkorven aangestoken, zodat ze in de stad wisten dat ze de poort voor het water moesten sluiten.”

Die geschiedenis van overstromingen is voorbij sinds de voltooiing van de Afsluitdijk, maar de beide neven Van der Stouwe willen de verdere historie graag behouden. Toch is dat al te laat, zeggen ze. Johan: „Iets verderop komt de spoorlijn te liggen, dwars over de dijk heen.” Hij wijst naar rechts. „Daar komt een spoordijk van 4 meter hoog. Tegen de tijd dat hier woningen komen, is alles toch al kapot.”

Wat de raadsleden vanavond ook beslissen, de natuur trekt zich al terug, zegt hij somber. „We hebben dit jaar veel minder weidevogels in de omgeving. Dat komt omdat ze verderop zijn begonnen met de aanleg van de Hanzelijn.”

Volgens beide boeren is de teloorgang van de dijk al een voldongen feit. Jan: „De vooruitgang, die hou je niet tegen.”