De geschiedenis van het Joodse kamp bij Staphorst en Rouveen is bij weinigen bekend. Meester G. J. Westhoff, die bij zijn opleiding tot leraar geschiedenis afstudeerde op Joodse werkkampen, wijdde vijf jaar geleden ook een projectweek aan het onderwerp. „Dankzij een vragenlijst kwam er bij oudere mensen een schat aan verhalen naar boven. Die zou zeker verloren zijn gegaan als wij ze nu niet hadden opgetekend.”De kampen, niet alleen in Staphorst maar ook elders in vooral Overijssel en Drenthe, werden rond 1940 ingericht. Oorspronkelijk waren ze bedoeld voor werkelozen die meehielpen bij de uitvoering van ruilverkaveling. In de loop van de oorlog brachten de Duitse bezetters Joodse mannen onder in het kamp. In Kamp Conrad bij Staphorst ging het om 340 personen.

„Aangrijpend dat de lijdensweg van deze mannen zo dichtbij begon”, vindt Westhoff. De kinderen beschouwen het meer als „interessant”, merkt hij. „Ze zien de ernst er nog niet van in. We lezen in de Bijbel ook dat kinderen begrafenisje spelen op de markt.”

Barak

Werkstukken, foto’s, kaarten en een maquette maken het onderwerp concreet. Hoog op de boekenplank torent een stapel oude reiskoffers, terwijl achter in de klas een levensechte barak verrijst. „Meester Westhoff heeft altijd de mooiste projecten. Je leert er ook wat van”, zeggen Ruben en Harmen tegen elkaar. „Op 3 oktober 1942 gingen de Joden lopend naar Meppel. Daarna met de trein naar Westerbork en toen naar Duitsland of Polen. Bij aankomst werden de meesten vergast”, weet Erik. „De Afschuttingsweg is aangelegd door Joden. Daarom wordt die nog steeds de Jodenweg genoemd,” vertelt Rick. Na de oorlog bood het kamp onder meer onderdak aan Molukkers. Begin jaren zestig vertrokken de laatste bewoners.

Binnenkort voeren de kinderen een webcamgesprek met Coenraad Rood, een Joodse Nederlander die in de Amerikaanse staat Texas woont. Hij is een van de weinige overlevenden van Kamp Conrad. „Voor zover bekend zijn er maar 3 à 4 overlevenden van deze kampen. Bijzonder dus dat de kinderen hem via de webcam vragen kunnen stellen over het leven en werken in het kamp”, vindt Westhoff.

Expositie

De geschiedenis van uiteengescheurde families, zwaar werk, voedseltekort en uiteindelijk de wegvoering via Westerbork naar Auschwitz en Sobibor vormt het uitgangspunt van de projectweek op school. Nadat ouders en belangstellenden het project op school hebben bekeken, verhuist het geheel naar Het Koetshuus, het gebouw van de plaatselijke historische vereniging.

De stichting Kunst en Cultuur Overijssel (KCO) en het Historisch Centrum Overijssel benaderden Westhoff met het verzoek om het onderwerp uit te werken voor een breder publiek. Onder leiding van een etaleur wordt er een expositie opgebouwd, die vervolgens een halfjaar lang te zien is. De tentoonstelling maakt deel uit van het project ”Verover je eigen omgeving”, dat bedoeld is om kinderen te betrekken bij de geschiedenis van hun eigen leefomgeving.

Marlies Mencke, medewerkster Erfgoededucatie bij KCO, noemt het uniek dat zo veel mensen in Staphorst betrokken zijn bij het project. „Ouders, grootouders, buren, iedereen wordt meegenomen in het enthousiasme van de kinderen.”

Dat blijkt ook als een kledingkast uit Kamp Conrad de school wordt binnengesleept door een vader. „Die stond bij opa Hofstede in de varkensstal”, vertelt Ronald. De oorspronkelijke verf zit er nog op en de originele sloten zitten er nog aan. Na enkele schoonmaakpogingen is de kast enigszins toonbaar. De lucht van de varkensstal blijft echter hardnekkig aanwezig.

De Prins Mauritsschool houdt donderdagavond een kijkavond voor ouders en belangstellenden. Op 18 april opent een expositie over Kamp Conrad in museum Het Koetshuus in Staphorst.