Kort na zijn aantreden in 2001 kwam Bush met een antiaidsprogramma ter waarde van 15 miljard dollar (over vijf jaar) en hij hoopt dat programma nog voor zijn vertrek begin volgend jaar te verdubbelen. „Waar aidspatiënten in meerdere Afrikaanse landen vroeger niet of nauwelijks behandeld werden, worden er dankzij de financiële inspanningen van Washington nu 1,4 miljoen patiënten behandeld. Dat is enorm en dat biedt hoop”, meent Morrison.Naast aids richt het Amerikaanse programma zich ook op de bestrijding van malaria. Bush bezocht de afgelopen dagen onder meer fabrieken waar netten worden gemaakt om muskieten te weren. De Tanzaniaanse president Jakaya Kikwete noemde president Bush „een goede vriend van Tanzania en een goede vriend van Afrika.” Alles rozengeur en maneschijn dus, dankzij de Amerikaanse humanitaire programma’s voor het donkere werelddeel.

Maar zo simpel liggen de zaken niet volgens Donald Steinberg, de vroegere speciale Afrikaspecialist van Bush’ voorganger Bill Clinton. Hij wijst erop dat de vijf landen die Bush deze week bezoekt (Benin, Tanzania, Rwanda, Ghana en Liberia) momenteel relatieve haarden van stabiliteit en democratie zijn, maar dat het Afrikabeleid van de huidige regering verschillende crises zoals de huidige problemen in Kenia, het Darfurdrama en de catastrofe in Zimbabwe niet heeft kunnen voorkomen.

„Jaren geleden bekeek Washington Afrika in termen van de Koude Oorlog of het Zuid-Afrikaanse apartheidsregime. Steun landen die (zeggen dat zij) het communisme afwijzen en steun elk initiatief dat het apartheidsregime van Zuid-Afrika ondermijnt. Nu is het de strijd tegen het terrorisme die Afrika een prominente plaats geeft op de internationale agenda van Washington. Defensie heeft zelfs een speciaal ”Afrikacommando” gevormd en er wordt extra militaire hulp verstrekt aan landen die de Amerikaanse strijd tegen de terreur willen steunen in ruil voor militaire hulp”, aldus Steinberg.

Door een eenzijdige oriëntatie op de nationale veiligheidsprioriteit van Amerika, zoals de strijd tegen het terrorisme, vergeet Washington volgens Steinberg te kijken naar de prioriteiten voor afzonderlijke Afrikaanse landen. „Met als gevolg dat wij de Ethiopische invasie van Somalië steunden; een operatie die allesbehalve het gewenste resultaat opleverde”, aldus Steinberg. Hoewel hij positief is over Washingtons antiaids- en antimalariahulp, vindt hij het jammer dat Bush deze week alleen „succesnummers” in Afrika bezoekt.

Afrikaspecialist professor Peter Pham van de James Madisonuniversiteit in Harrisonburg (Virginia) vindt deze kritiek niet helemaal terecht. „Je kunt van een Amerikaanse president niet verwachten dat hij onverwacht Zimbabwe bezoekt om Robert Mugabe eens eventjes de les te lezen. Natuurlijk zitten er -wat hij noemt- „dubbele” Amerikaanse belangen achter de reis van Bush. „Het gaat de president niet alleen om zijn humanitaire beleid, maar ook om militaire aspecten in zijn strijd tegen de internationale terreur. Verder betrekken wij ook nogal wat energie uit Afrika waar opkomend concurrent China erg actief is. Nuttig dus om hier op het allerhoogste niveau contacten aan te halen”, meent Pham.

Vloog Bush ook naar Afrika omdat er voor hem langzamerhand weinig meer te doen is in Washington? „Natuurlijk, dat is ook een factor. Nog even en dan zijn de partijconventies achter de rug met nieuwe programma’s voor de verkiezingen in november. Daarna is de rol van deze aftredende president uitgespeeld. Waarom zijn laatste jaar dan niet goed besteden aan een aantal nuttige reizen? Vooral naar een continent waar Bush populair is in tegenstelling tot veel moslimlanden waar hij beslist onwelkom zou zijn. Dat noem ik goed gebruikmaken van het nog beschikbare politieke kapitaal”, meent historicus William Hogeland.

Hij wijst erop dat Bush’ populariteit in de VS zelf wel erg diep is gedaald als gevolg van de oorlog in Irak en de huidige economische problemen, maar het laatste jaar van presidenten -zeker als zij twee ambtstermijnen uitdienden- is altijd moeilijk voor hen geweest. „Dat verschijnsel manifesteerde zich voor het eerst bij onze eerste president, George Washington. En Bill Clinton riep enkele maanden voor zijn aftreden in opperste frustratie: „Ik doe er nog toe!” Geen wonder dus dat Bush voor dit jaar een drukkere reisagenda heeft dan ooit tevoren”, aldus Hogeland.