Niet ver van het Hendrik Piersoncollege, op het terrein van de Heldringstichting in Zetten, verrijst mogelijk de gewraakte kliniek. Begin 2010 zou zij er al kunnen staan: 135 meter breed, 135 meter lang en 11 meter hoog, volgens de laatste bouwschets.En dat gebouw komt dan helemaal vol met het schorriemorrie van de samenleving. Althans, zo zien veel Zettenaren dat. „Vroeger konden ze hout gaan knuppelen op de hei”, zegt een oude vrouw op het marktplein van het Betuwse dorp, doelend op de tbs’ers. „Of ze kregen thuis een schop onder hun kont. Toen had je niet van die klinieken. Dat gajes hoef ik hier niet in m’n dorp.” „Heel Zetten staat op z’n kop”, meent een andere vrouw uit een nabijgelegen dorpje. „Ik kan me goed voorstellen dat de mensen hier boos zijn.”

En boos zijn ze, de Zettenaren. Ze voelen zich in de maling genomen door de bestuurders van de gemeente. „Ze drukken hun plannetjes erdoor, zonder ook maar een moment te denken aan de mensen die er werkelijk mee te maken krijgen”, bromt een zichtbaar verontwaardigde man. Deze opvatting is gemeengoed op het marktplein, blijkt al snel. Zonder uitzondering vinden de burgers het „schandalig” en „ongehoord” zoals de gemeente hen behandelt.

Gehuchtjes
Wethouder Mooij van de gemeente Overbetuwe herkent zich niet in de kritiek van de bevolking. „We houden de burgers erg goed op de hoogte”, zegt hij. Via informatieavonden en artikelen in de krant zoekt het college aansluiting bij de bevolking. „Zelfs aan randgemeenten en nabijgelegen gehuchtjes verstrekken we alle nodige informatie”, aldus de wethouder.

Mooij zegt de reacties van de Zettense bevolking wel te begrijpen. „Wanneer je als college bij je standpunten blijft, in ieder geval niet gelijk alles toegeeft, denken de bewoners: Zie je wel, het helpt allemaal niks. En zo ontstaat het beeld dat wij niets communiceren.”

In juli 2007 presenteerde het college van B(&(W in Overbetuwe het plan voor de tbs-kliniek onverwacht aan de raad. De bedoeling is dat de kliniek in totaal 120 tbs-patiënten gaat herbergen. In allerijl belegde de gemeente vervolgens een voorlichtingsavond voor bewoners en raadsleden, maar omdat dit zo snel ging, konden veel burgers deze niet bijwonen.

In een raadsvergadering later dat jaar probeerden insprekers via een ander agendapunt het onderwerp aan te snijden, maar ze werden een voor een teruggefloten. Het ging in tegen de reglementen om af te wijken van het agendapunt, zei de burgemeester. De burgers waren ziedend en al snel was de eerste actiegroep een feit. De Vereniging Veilige Leefomgeving Zetten telt inmiddels een paar honderd leden.

Crimineel verleden
Woordvoerder Böhmer van de actiegroep veroordeelt de houding van het gemeentebestuur. Het college presenteerde het plan van de tbs-kliniek als een logische uitbreiding van de Heldringstichting, maar dat is het volgens hem helemaal niet. „In het gebouw van de Heldringstichting wonen geen mensen met een crimineel verleden.”

Bovendien deed het college alsof het een rijksbesluit betrof, terwijl de gemeente achteraf liet blijken dat ze wel degelijk invloed had. Wethouder Van Rooijen van de gemeente voegde de actiegroep ook nog eens toe dat zij, net als PVV-politicus Wilders, redeneerden op grond van sentiment en onderbuikgevoelens. „Hogelijk irritant” en „zeer ten onrechte”, vindt Böhmer dat.

Oppositiepartij GroenLinks van Overbetuwe tekende destijds ook ernstig bezwaar aan tegen de wijze van communicatie vanuit het college. Raadsleden en inwoners van Zetten worden voor de gek gehouden, stelt Seinhorst, fractievoorzitter van de partij. Burgemeester Tuijnman, verantwoordelijk voor de gang van zaken, had namelijk gezegd dat zij in februari 2007 pas hoorde over de plannen van de tbs-kliniek, terwijl zij een jaar daarvoor al overleg had gehad met de Heldringstichting. Een foutje in de notulen, zo luidde vervolgens het excuus.

Seinhorst vertrouwt ook de Heldringstichting voor geen cent. „Ze houden de burgemeester de hand boven het hoofd. Het lijkt mij stug dat professionele managers zulke grote fouten maken in de notulen.”

Toine de Beer, directeur van forensisch psychiatrisch centrum De Rooyse Wissel en woordvoerder namens de Heldringstichting, zegt alles gedaan te hebben wat in zijn vermogen lag om de burgers op de hoogte te houden. „Maar”, zo zegt hij, „het grootste gedeelte van de angst onder de Zettenaren komt voort uit onwetendheid.”

Dat denkt ook wethouder Mooij. „Tbs-patiënten die kwaad willen of vluchtplannen hebben, zullen echt niet in Zetten gaan rondhangen. Die vluchten ver, ver weg.”