Dat is een van de conclusies van een commissie die op verzoek van het kabinet heeft gekeken hoe mensen meer vertrouwen in de rechtsstaat kunnen krijgen. Kernwaarden als vrijheid, gelijkwaardigheid en solidariteit „moet je niet alleen uitdragen, maar vooral voorleven", schrijft de commissie in een rapport dat woensdag is aangeboden aan de ministers Hirsch Ballin (Justitie) en Guusje ter Horst (Binnenlandse Zaken).De voorbeeldfunctie van gezagsdragers, onder wie ook leraren, scheidsrechters en programmamakers bij de publieke omroep, is van ongekend belang. „Het begint met politici die niet steeds in negatieve termen spreken over regels en ambtenaren. Een zekere vorm van trots op en eerherstel voor de publieke dienst zou hier en daar niet misstaan".

Instituties als de politie, het openbaar bestuur en de rechterlijke macht moeten voorkomen dat ze van mensen vervreemden. Persoonlijk contact is essentieel. Ook moeten de instellingen ruimte bieden voor een cultuur waarin mensen verantwoordelijkheid nemen en leren van fouten.

De commissie pleit voor een debat over een vaste, onafhankelijke instantie om strafzaken te herzien en ook voor een maatschappelijke discussie over de rol die gewone burgers kunnen spelen bij de rechtspraak. Hoewel een meerderheid van de Tweede Kamer net als het kabinet niets voelt voor lekenrechtspraak, is de discussie over de betrokkenheid van burgers nog niet klaar, meent de commissie onder leiding van voorzitter Wim van de Donk van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR).

Volgens de commissieleden, onder wie oud–toptennisser Richard Krajicek, burgemeester Ruud Vreeman van Tilburg en voormalig KRO–omroepdirecteur Ton Verlind, moet de overheid de ontwikkelingen op het internet goed volgen. Illegale handel, discriminatie en smaad of laster moeten hard worden aangepakt.

Ook zou onderzocht moeten worden of een ’recht op antwoord’, zoals België dat kent, „soelaas" kan bieden voor de schrijvende pers, radio en tv en ook voor internet. Dat betekent dat iedereen die genoemd wordt in een publicatie daarop mag reageren. Een ander idee is om een ’bevrijdende rechter’ in het leven te roepen die ten onrechte ’veroordeelde’ mensen op het internet vrijpleit.